Luke Coppen, trên tạp chí The Pillar, ngày 08/10/2025, tường trình rằng: Phát biểu trước thềm kỷ niệm hai năm cuộc tấn công Israel do Hamas dẫn đầu vào ngày 7 tháng 10, Đức Thượng phụ Latinh của Giêrusalem cho rằng cần có một động lực mới, không chỉ liên quan đến người Do Thái mà còn liên quan đến nhà nước Israel.
Ngài nói: “Là người Công Giáo, chúng ta cũng cần hiểu rằng đối với người Do Thái, nhà nước Israel không chỉ là một nhà nước trong số các nhà nước khác. Đó là một điểm tham chiếu quan trọng”.
Tại sao Đức Pizzaballa tin rằng cần phải có sự thay đổi trong quan hệ Công Giáo - Do Thái và ngài hình dung điều đó như thế nào?
Vấn đề
Đức Hồng Y Pizzaballa tin rằng quan hệ Công Giáo - Do Thái đã xấu đi kể từ cuộc tấn công vào Israel ngày 7 tháng 10 năm 2023, khiến hơn 1,000 thường dân và thành viên lực lượng an ninh thiệt mạng.
Ngài không phải là người duy nhất nghĩ như vậy. Trên thực tế, đây là quan điểm chung của cả hai bên trong mối quan hệ.
Sau cuộc tấn công ngày 7 tháng 10, Israel đã phát động cuộc xâm lược Gaza, dải đất nằm giữa Israel và Biển Địa Trung Hải do Hamas kiểm soát, mà Hoa Kỳ và các nước phương Tây khác đã chỉ định là một nhóm khủng bố. Theo Bộ Y tế Gaza do Hamas điều hành, hơn 67,000 người Palestine đã thiệt mạng trong cuộc chiến cho đến nay.
Vào cuối tháng 10 năm 2023, Đức Giáo Hoàng Phanxicô được cho là đã có một cuộc điện đàm "căng thẳng" với Tổng thống Israel Isaac Herzog. Theo tờ Washington Post, Đức Giáo Hoàng nói rằng "cấm đáp trả khủng bố bằng khủng bố". Herzog được cho là đã trả lời rằng cuộc xâm lược Gaza là cần thiết để bảo vệ người dân Israel.
Vào ngày 22 tháng 11 năm 2023, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã gặp riêng tại Vatican với thân nhân của các con tin Israel bị Hamas bắt giữ và các gia đình Palestine bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến ở Gaza. Tại một buổi tiếp kiến chung sau đó trong ngày, Đức Giáo Hoàng cho biết ngài đã lắng nghe những đau khổ mà cả hai nhóm đang phải chịu đựng.
Ngài nói: "Đây không phải là chiến tranh; đây là khủng bố".
Trong bài diễn văn lúc đọc Kinh Truyền Tin ngày 17 tháng 12 năm 2023, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã lên án vụ sát hại một người mẹ và con gái trong khuôn viên nhà thờ Công Giáo duy nhất ở Gaza - một hành động mà Tòa Thượng phụ Latinh quy cho các tay súng bắn tỉa Israel nhưng bị Lực lượng Phòng vệ Israel phủ nhận.
Đức Giáo Hoàng nói: "Một số người nói: 'đây là khủng bố và chiến tranh'. Đúng vậy, đó là chiến tranh, đó là khủng bố."
Trong một bức thư gửi người Công Giáo Trung Đông nhân kỷ niệm một năm ngày xảy ra vụ tấn công ngày 7 tháng 10, Đức Giáo Hoàng Phanxicô đã bày tỏ tình liên đới với người dân Gaza, nhưng bị chỉ trích vì không đề cập đến người Do Thái hay Israel.
Trong một cuốn sách xuất bản tháng 11 năm 2024, Đức Giáo Hoàng cho biết những cáo buộc cho rằng Israel đang thực hiện tội ác diệt chủng ở Gaza cần được "điều tra cẩn thận" - gây ra sự chỉ trích từ các quan chức Israel.
Đức Giáo Hoàng Phanxicô vẫn giữ liên lạc gần như hàng ngày với giáo xứ Thánh Gia ở Gaza cho đến khi ngài qua đời vào ngày 21 tháng 4 năm 2025.
Một lời chia buồn ban đầu được đăng trên một tài khoản mạng xã hội của nhà nước Israel sau đó đã bị xóa. Bốn ngày sau khi Đức Giáo Hoàng qua đời, văn phòng của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã đưa ra một tuyên bố chia buồn gồm hai câu. Đại sứ Israel tại Tòa thánh là đại diện duy nhất của nước này tại tang lễ của Đức Giáo Hoàng.
Mặc dù căng thẳng giữa Tòa thánh và Israel có vẻ chỉ đơn thuần là một tranh chấp ngoại giao, nhưng chúng đã tác động đáng kể đến mối quan hệ Công Giáo - Do Thái, vì cả hai thực thể đều đại diện cho nhiều hơn là chỉ các quốc gia đối với cộng đồng tương ứng của họ.
Đối với một số nhà quan sát, cuộc khủng hoảng quan hệ dưới triều đại Giáo hoàng Phanxicô có nguồn gốc sâu xa hơn, liên quan đến sự dịch chuyển nhân khẩu học trong Giáo Hội Công Giáo thế kỷ 21 từ châu Âu sang Nam Bán cầu, và sự dịch chuyển tương ứng của Do Thái giáo từ châu Âu và Hoa Kỳ sang Israel.
Sau 60 năm cải thiện đáng kể trong quan hệ song phương kể từ khi Công đồng Vatican II công bố Tuyên ngôn Nostra aetate, một cuộc cách mạng trong quan hệ Công Giáo-Do Thái, mối quan hệ này một lần nữa lại rơi vào tình trạng trì trệ.
Đề xuất
Vào ngày 8 tháng 5, ngày được bầu, Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã tiếp cận cộng đồng Do Thái.
Trong thông điệp gửi tới Rabbi Noam Marans, giám đốc phụ trách các vấn đề liên tôn tại Ủy ban Do Thái Hoa Kỳ, ngài viết: “Tin tưởng vào sự trợ giúp của Đấng Toàn Năng, tôi cam kết tiếp tục và củng cố đối thoại và hợp tác của Giáo hội với người Do Thái theo tinh thần của Tuyên ngôn Nostra aetate của Công đồng Vatican II.”
Ngài cũng gửi một thông điệp tương tự tới Rabbi Riccardo Di Segni, giáo sĩ trưởng của Rome.
Một ngày sau Thánh lễ nhậm chức, Đức Giáo Hoàng Leo đã tiếp kiến các đại diện tôn giáo, bao gồm các nhà lãnh đạo Do Thái, tại Vatican.
Ngài nói trong bài phát biểu ngày 19 tháng 5: "Cuộc đối thoại thần học giữa các Kitô hữu và Do Thái giáo vẫn luôn quan trọng và gần gũi với trái tim tôi. Ngay cả trong thời điểm khó khăn này, với những xung đột và hiểu lầm, việc tiếp tục đà phát triển của cuộc đối thoại quý báu này của chúng ta là điều cần thiết."
Đức Leo XIV vẫn chưa nói rõ ngài tin tưởng thế nào về việc làm thế nào để khôi phục đà phát triển trong quan hệ Công Giáo - Do Thái. Có lẽ ngài sẽ làm điều đó khi có cơ hội phát biểu trước một nhóm khách tham quan toàn người Do Thái tại Vatican.
Vị Giáo hoàng sinh ra tại Hoa Kỳ đã tiếp Tổng thống Herzog trong một buổi tiếp kiến riêng vào ngày 4 tháng 9, trong đó họ thảo luận về việc giải quyết cuộc chiến ở Gaza và cuộc đấu tranh toàn cầu chống lại chủ nghĩa bài Do Thái. Tuy nhiên, nội dung chính xác của cuộc trò chuyện vẫn chưa được biết.
Nếu Đức Leo XIV hy vọng sẽ khôi phục lại mối quan hệ Công Giáo - Do Thái, ngài có thể sẽ tìm kiếm lời khuyên của Hồng Y Pizzaballa, lãnh đạo của Công Giáo Nghi lễ Latinh ở cả Israel và Gaza.
Vị Hồng Y người Ý đã sống hơn ba thập niên tại Đất Thánh, là một học giả Kinh Thánh, thông thạo tiếng Do Thái và đóng vai trò cầu nối giữa Tòa Thánh và chính phủ Israel. Ngài luôn bày tỏ sự đồng cảm với người Palestine, nhưng phần lớn không xa lánh người Israel. Mặc dù Pizzaballa không phải là tiếng nói duy nhất trong quan hệ Công Giáo - Do Thái, nhưng Đức Giáo Hoàng chắc chắn sẽ lắng nghe ngài.
Trước đây, Đức Hồng Y đã vạch ra hướng đi mà ngài tin rằng quan hệ Công Giáo - Do Thái cần hướng tới sau các vụ tấn công ngày 7 tháng 10.
Trong một cuộc phỏng vấn ngày 6 tháng 2 với Đài Phát thanh Truyền hình Áo, ngài thừa nhận những khó khăn hiện tại trong quan hệ Công Giáo - Do Thái và kêu gọi thay đổi.
Ngài nói: "Cho đến nay, cuộc đối thoại vẫn tập trung rất nhiều vào quá khứ, điều này rất quan trọng, nhưng các vấn đề khác ít được thảo luận hơn, chẳng hạn như việc giải thích Kinh Thánh hoặc sự hiểu biết chung về nhân quyền".
Pizzaballa cũng kêu gọi người Công Giáo nâng cao nhận thức về vai trò của nhà nước Israel trong đời sống Do Thái.
Ngài nói: “Trong khi người châu Âu chủ yếu coi Israel là một quốc gia, thì đối với người Do Thái, nó còn hơn thế nữa. Chúng ta cần tham gia vào một cuộc đối thoại tôn trọng hơn về vấn đề này”.
Nếu Đức Giáo Hoàng Leo muốn tiếp thu các khuyến nghị của Pizzaballa, ngài có thể chỉ đạo Ủy ban Quan hệ Tôn giáo với người Do Thái của Vatican tập trung trong những năm tới vào các chủ đề giải thích Kinh thánh, nhân quyền và vị trí của nhà nước Israel trong Do Thái giáo.
Vào tháng 9, Đức Giáo Hoàng đã bổ sung thêm thành viên vào ủy ban, vốn nằm dưới sự quản lý của Bộ Cổ vũ Hiệp nhất Kitô giáo, cơ quan có khả năng sẽ có lãnh đạo mới trong những tháng tới. Vì vậy, đây có thể là thời điểm tốt để thay đổi hướng đi.
Một chương trình nghị sự mới, tích cực cho đối thoại Công Giáo-Do Thái có thể là một cách để thoát khỏi tình hình hiện tại, trong đó mối quan hệ lên xuống tùy theo các sự kiện.
Khi Đức Giáo Hoàng Phanxicô được bầu, điều này được coi là một sự thúc đẩy rộng rãi cho mối quan hệ Công Giáo-Do Thái. Trong suốt triều đại giáo hoàng của mình, ngài đã thẳng thắn lên án chủ nghĩa bài Do Thái và đã có chuyến thăm đáng nhớ đến Bức tường phía Tây của Giêrusalem vào năm 2014 cùng với những người bạn Argentina là Rabbi Abraham Skorka và nhà lãnh đạo Hồi giáo Omar Abboud. Nhưng sau đó, các sự kiện ở Gaza đã can thiệp.
Do đó, thách thức đối với Đức Giáo Hoàng Leo không chỉ là khôi phục đối thoại mà còn phải tìm cách bảo vệ nó khỏi những sự kiện gây bất ổn, vốn đang diễn ra ngày càng nhanh chóng trong bối cảnh trật tự thế giới đang thay đổi.