Ngày 9 tháng 10, 2025, hãng thông tấn AsiaNews cho đăng bài viết của Gershon Baskin về các cố gắng tái lập hòa bình tại Gaza.
Theo AsiaNews, Gershon Baskin, một nhà hoạt động chính trị Israel, người sáng lập Trung tâm Nghiên cứu và Thông tin Israel/Palestine (IPCRI), cựu chuyên gia bình luận của tờ Jerusalem Post và là chuyên gia hàng đầu về xung đột Israel-Palestine, là một trong những người đã nỗ lực trong những tháng gần đây để đạt được thỏa thuận được Israel và Hamas ký kết chỉ sau một đêm.
Là một nhà trung gian và nhân vật chủ chốt trong việc trả tự do cho Gilad Shalit, một binh sĩ Israel bị Hamas giam giữ gần năm năm rưỡi, và là thành viên của phái đoàn Israel-Palestine được Đức Giáo Hoàng Phanxicô tiếp đón vào tháng 10 năm 2024, Baskin đã theo dõi sát sao diễn biến của các cuộc đàm phán, nỗ lực mở ra và duy trì các kênh đối thoại tích cực, đặc biệt là với Hoa Kỳ, người Palestine và giới lãnh đạo Israel đang có xu hướng chiến tranh.
Hôm nay, trong một bài viết dài được đăng trên X và AsiaNews được phép xuất bản, ông đã ôn lại các giai đoạn chính của quá trình hòa giải, kết thúc bằng cuộc gặp mặt trực tiếp đầu tiên giữa các bên. Quá trình hòa giải rất khó khăn, bắt đầu từ sự yếu kém của cựu Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và được khởi động lại với động lực mới dưới thời Trump. Cơ quan chúng tôi đã nói chuyện với Baskin vào tháng 5 năm ngoái, và chính ông đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chấm dứt chiến tranh để đảm bảo sự trở về của các con tin, một mục tiêu quan trọng đối với đồng bào của ông, trong khi chính phủ Israel và Thủ tướng Benyamin Netanyahu tiếp tục duy trì cuộc xung đột về mặt chính trị.
Dưới đây là toàn văn bài viết của Baskin.
Đây chắc chắn là một buổi sáng để ăn mừng. Chiến tranh đang kết thúc. Giết chóc và tàn phá sẽ dừng lại. Các con tin Israel sẽ được trở về nhà - cả người sống lẫn người đã khuất. Đối với người Palestine, sẽ có những lễ kỷ niệm với việc thả tù nhân và người bị giam giữ Palestine khỏi Gaza. Người Israel và người Palestine sẽ có thể thở trở lại.
Trước hết, tất cả chúng ta phải cảm ơn Tổng thống Trump và đặc phái viên của ông, Steve Witkoff, và dĩ nhiên, Jared Kushner (con rể Trump), những người đã giúp gây sức ép toàn diện lên Israel và Hamas. Trump và Witkoff đã đảm bảo rằng Thủ tướng Qatar, Bộ trưởng Tình báo Ai Cập và người đứng đầu Cơ quan Tình báo Thổ Nhĩ Kỳ đều có mặt trong nỗ lực cuối cùng. Đây là một động thái sáng suốt. Trump đã đưa Netanyahu vào thỏa thuận, và người Qatar, người Ai Cập và người Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa Hamas vào thỏa thuận.
Vẫn còn những chi tiết mà chúng ta chưa biết. Điều quan trọng là thỏa thuận này là một tuyên bố chấm dứt chiến tranh, chứ không phải là lệnh ngừng bắn tạm thời. Có những đảm bảo rằng chiến tranh sẽ không được nối lại sau khi Hamas thả tất cả các con tin. Chúng tôi không biết chi tiết chính xác về những đảm bảo đó – tôi đã đưa ra một số đề xuất cho các nhà đàm phán Hoa Kỳ và Hamas, nhưng hiện tại tôi không biết những gì đã được ký kết. Chúng tôi cũng không biết chắc chắn tên của những tù nhân Palestine sẽ được thả và các điều khoản trả tự do cho họ sẽ như thế nào.
Điều chúng ta cũng nên biết là thỏa thuận này có thể đã được thực hiện từ lâu. Hamas đã đồng ý với tất cả các điều khoản tương tự vào tháng 9 năm 2024, như đã nêu trong "Thỏa thuận Ba Tuần" mà tôi đã nhận được bằng cả tin nhắn viết và tin nhắn nói, bằng tiếng Ả Rập và tiếng Anh. Nhưng tại thời điểm đó, các nhà đàm phán Israel đã trả lời rằng "Thủ tướng không đồng ý chấm dứt chiến tranh". Mặc dù đề xuất "Thỏa thuận Ba Tuần" đã đến tay Tổng thống Biden, người phụ trách của ông, Bret McGurk, đã từ chối đi chệch khỏi thỏa thuận tồi tệ mà ông đang đàm phán. Tôi đã gặp các thành viên của nhóm đàm phán Hoa Kỳ vào tháng 10 năm 2024, và họ cũng thất vọng như tôi vì không thể thuyết phục Biden và người của Biden xem xét nghiêm túc thỏa thuận trên bàn đàm phán. Phía Qatar đã mời tôi đến Doha vào tháng 10 năm 2024, và tôi đã trình bày với họ thỏa thuận mà Hamas đã đồng ý, điều mà họ hoàn toàn biết rõ, nhưng họ nói rằng nếu không có sự chấp thuận của Hoa Kỳ, sẽ không có gì có thể làm được, bởi vì rào cản là Israel, chứ không phải Hamas. Đó cũng chính là thông điệp tôi nhận được từ tình báo Ai Cập - Hamas đã sẵn sàng cho một thỏa thuận để thả tất cả các con tin, không còn cai quản Gaza nữa và chấm dứt chiến tranh. Nhưng Israel đã không sẵn sàng để tiếp tục.
Vào ngày 26 tháng 12 năm 2024, tôi đã gặp Ronen Bar tại văn phòng của ông ở trụ sở Shin Bet. Trong cuộc họp đó, ba tuần trước khi Trump vào Nhà Trắng, tôi được yêu cầu không sử dụng các kênh liên lạc bí mật của mình vì "trong ba tuần nữa sẽ có một thỏa thuận ngừng bắn." Trump đã nói với Netanyahu rằng ông muốn ngừng bắn trước khi vào Nhà Trắng, và Ronen Bar biết điều đó sẽ xảy ra, và nó đã xảy ra vào ngày 19 tháng 1 năm 2025. Đối với tôi, Rõ ràng là Tổng thống Biden đã thể hiện sự yếu kém của Mỹ trong khi Tổng thống Trump lại thể hiện sức mạnh của Mỹ.
Kể từ thời điểm đó, ngày 26 tháng 12 năm 2024, tôi đã hiểu rõ rằng cách duy nhất để chiến tranh kết thúc là khi Tổng thống Trump quyết định nó phải kết thúc. Từ thời điểm đó, những nỗ lực chính của tôi là liên lạc với Steve Witkoff và tìm cách thiết lập kênh liên lạc bí mật giữa phía Mỹ và Hamas, biết rằng cuộc đàm phán không nhất thiết phải diễn ra trực tiếp với phía Israel. Phía Israel sẽ chấp nhận bất cứ điều gì Trump buộc họ phải chấp nhận.
Vào tháng 12 năm 2024, Samer Sinijlawi nghe tin Witkoff sẽ phát biểu tại một hội nghị Bitcoin ở Abu Dhabi. Ông ấy đề nghị chúng tôi đầu tư tiền để đến đó và theo dõi Witkoff để có thể liên lạc trước. Chúng tôi đã làm vậy, và chúng tôi đã nói chuyện với ông ấy, trao đổi danh thiếp, và chúng tôi đã đưa cho ông ấy một bài báo mà Samer và tôi cùng viết. Khoản đầu tư đó đã mang lại lợi nhuận lớn.
Tiếp theo, sau nhiều giờ làm việc qua kênh bí mật, vào ngày 8 tháng 9 năm 2025, Hamas nhận được từ thủ tướng Qatar bản đề xuất của Mỹ mà tôi đã hỗ trợ soạn thảo cùng với các nhà đàm phán Hamas. Tôi đang nói chuyện điện thoại với phía Mỹ vào cùng giờ mà phía Qatar đang trình bày với Hamas bản đề xuất cuối cùng của Mỹ lúc 10 giờ tối ngày 8 tháng 9. Phía Mỹ nói với tôi rằng Hamas dự định dành ngày 9 tháng 9 để thảo luận về đề xuất này và nhận được sự làm rõ từ phía Mỹ, thông qua tôi và phía Qatar, về các vấn đề như đường rút quân của Israel, bản chất của các đảm bảo rằng chiến tranh sẽ không được nối lại khi Hamas thả tất cả các con tin. Sau đó, Israel ném bom nhà của Khalil al Hayya, và giai đoạn đàm phán đó đã kết thúc.
Vào ngày 10 tháng 9, một trong những nhà đàm phán Hamas đã liên lạc với tôi và nói rằng toàn bộ ban lãnh đạo đều sống sót sau vụ tấn công và phía Qatar đã chỉ thị cho họ không ra ngoài và không sử dụng điện thoại. Hamas tin chắc rằng vụ tấn công không thể xảy ra nếu không có sự đồng ý của Trump. Bất chấp những lời phủ nhận của Mỹ, Hamas không còn tin tưởng rằng Trump và người Mỹ đang hợp tác một cách thiện chí. Những đảm bảo mà Mỹ đề xuất không còn phù hợp nữa. Phía Mỹ yêu cầu tôi nói với ban lãnh đạo Hamas rằng người Mỹ không liên quan gì đến vụ tấn công và Mỹ cùng Tổng thống Trump vẫn cam kết đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh.
Thông điệp của Hamas gửi cho tôi là họ không tin tưởng người Mỹ vì Israel không thể tấn công Doha nếu không có thỏa thuận của Mỹ. Vào lúc 1:22 sáng ngày 10 tháng 9, Witkoff đã gửi cho tôi thông điệp sau: "Chúng tôi không liên quan gì đến chuyện này. Họ (người Israel) đã xin lỗi chúng tôi. Tuyên bố của họ xác nhận điều này. Và bài đăng trên Truth Social của Tổng thống cũng chứng thực điều đó."
Trong khoảng thời gian giữa vụ tấn công của Israel tại Doha và ngày 19 tháng 9, tôi đã tìm cách quay lại thời điểm chúng tôi đang đàm phán về việc chấm dứt chiến tranh, với đầy đủ chi tiết. Hamas đang trong tình trạng tê liệt và không biết phải làm gì hoặc làm thế nào để quay lại đàm phán về việc chấm dứt chiến tranh.
Vào buổi tối muộn ngày 19 tháng 9, Witkoff gọi điện cho tôi và nói: "Chúng tôi có một kế hoạch." Chúng tôi đã có một cuộc trò chuyện dài, và tôi ủng hộ những gì người Mỹ đang lên kế hoạch, và tôi đã đưa ra một vài đề xuất về cách thức thuyết phục Hamas tham gia. Tôi được yêu cầu thuyết phục ban lãnh đạo Hamas rằng Trump thực sự nghiêm túc và muốn chiến tranh chấm dứt. Trong suốt những tháng qua, tôi đã liên lạc với tám thành viên của ban lãnh đạo Hamas bên ngoài Gaza. Ba người trong số họ đã tham gia thảo luận với tôi. Tôi không đưa ra đề xuất nào liên quan đến phía Israel vì trong hơn một năm, tôi tin rằng nếu Tổng thống Trump quyết định chiến tranh phải chấm dứt, Trump sẽ buộc Netanyahu phải chấp nhận thỏa thuận. Đó chính xác là những gì đã xảy ra.
Vẫn còn rất nhiều thông tin quan trọng mà chúng ta chưa biết. Tôi đã tham gia các cuộc thảo luận về tất cả các vấn đề, nhưng tôi không có mặt ở Sharm El Sheikh, và tôi không biết những gì đã được quyết định và những gì vẫn cần phải quyết định. Nhưng điều quan trọng nhất vào lúc này là tuyên bố của cả hai bên rằng chiến tranh đã kết thúc và sẽ không tái diễn. Các con tin và tù nhân sẽ được trả tự do trong những ngày tới. Israel sẽ bắt đầu rút quân.
Về vũ khí của Hamas, các cuộc thảo luận và đề xuất là Hamas sẽ giao nộp vũ khí của họ (những loại có thể giết chết nhiều người cùng lúc - không nhất thiết phải là tất cả các loại súng trường) cho một lực lượng an ninh Palestine mới, có thể cùng với sự hỗ trợ của Ai Cập. Hamas sẽ không giao nộp vũ khí của mình cho Israel, nhưng họ có thể giao nộp cho một lực lượng an ninh Palestine. Tôi không biết những gì đã được quyết định.
Chính phủ mới ở Gaza - đây phải là một chính phủ Palestine chứ không phải một cơ chế tân thực dân mà người Palestine không kiểm soát. Tên của những người Gaza độc lập có hồ sơ công khai đã được cung cấp cho người Mỹ và cả những bên quốc tế và Ả Rập khác tham gia vào ngày hôm sau và vào việc tái thiết Gaza.
Những cái tên mà Samer Sinijlawi và tôi đã đệ trình lên những người tham gia quan trọng này là các nhà lãnh đạo xã hội dân sự Gaza mà chúng tôi đã gặp nhiều lần trên Zoom. Họ đã soạn thảo một bức thư gửi Tổng thống Trump, và tôi đã chuyển bức thư này cho Witkoff thay mặt Tổng thống, trong đó nêu rõ họ sẵn sàng tham gia quản lý Gaza. Chúng tôi không biết chính phủ mới này sẽ được thành lập như thế nào và khi nào sẽ tiếp quản. Ngay từ năm ngoái, Hamas đã đồng ý với loại chính phủ này. Chúng tôi không biết liệu Mahmoud Abbas có đề nghị Tiến sĩ Nasser Elkidwa tham gia quản lý Gaza hay không - điều mà ông ấy đã nói rằng ông ấy sẵn sàng làm.
Chúng tôi không biết tù nhân Palestine nào sẽ được trả tự do theo thỏa thuận và họ sẽ được trả tự do ở đâu. Phương án trả tự do và trục xuất những người bị Israel coi là nguy hiểm nhất có thể đã được thống nhất - chúng tôi vẫn chưa biết. Tôi đã dành rất nhiều thời gian và công sức để cung cấp cho người Mỹ thông tin về Marwan Barghouthi. Tôi đã gửi ý kiến của khoảng 20 người Israel rất nổi tiếng. Hầu hết đều ủng hộ việc thả Barghouthi, nhưng một số người Israel quan trọng lại phản đối. Những người ủng hộ nói về vai trò tích cực mà Barghouthi có thể đóng góp trong việc đưa cuộc xung đột hướng tới một tiến trình hòa bình mới. Những người phản đối tin rằng Barghouthi sẽ không đóng vai trò đó.
Kết thúc phản ứng ban đầu này, Tổng thống Trump xứng đáng được trao giải Nobel Hòa bình. Steve Witkoff là một người đàm phán, và nếu không có Witkoff, tất cả những điều này đã không xảy ra. Witkoff đại diện cho Tổng thống, và mọi người đều biết điều đó. Vai trò của Jared Kushner tại thời điểm này rất quan trọng bởi vì, trong tương lai gần, Ron Dermer sẽ làm việc cho Kushner chứ không phải cho Netanyahu. Việc đưa Kushner đến vòng đàm phán cuối cùng là một động thái sáng suốt nhằm vô hiệu hóa vai trò rõ ràng của Dermer là ngăn chặn mọi cơ hội chấm dứt chiến tranh. Người đứng đầu Cơ quan Tình báo Thổ Nhĩ Kỳ rất thân cận với Witkoff và Hamas, và vai trò tích cực của Thổ Nhĩ Kỳ là rất quan trọng trong việc gây áp lực buộc Hamas phải đồng ý với thỏa thuận và không rời khỏi bàn đàm phán.
Lúc 2 giờ sáng, tất cả những người tham gia đàm phán bước vào một căn phòng lớn với bàn ghế được kê thành hình vuông. Phái đoàn Israel ngồi đối diện với phái đoàn Hamas. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, các quan chức Israel và các quan chức Hamas ngồi trong cùng một phòng. Thỏa thuận đã được ký kết và giờ chúng ta phải chờ đợi nó được thực hiện đầy đủ.
Và giờ đây, chúng ta có thể bắt đầu thở lại.
(https://x.com/gershonbaskin)