Daniel Esparza của tạp chí Aleteia, ngày 10/01/25, trích lời Đức TGM Gallagher phát biểu trước Đại hội đồng Liên hiệp quốc tại New York: Trong một thế giới đầy rạn nứt, chương trình nghị sự này tuy khó khăn nhưng lại thiết thực: giải trừ vũ khí, bảo vệ lương tâm, tôn vinh mọi sinh mạng, giải phóng người nghèo để họ phát triển và làm cho chủ nghĩa đa phương trở nên trung thực trở lại.

Ông cho hay: Ngày 29 tháng 9 năm 2025, Đức Tổng Giám Mục Paul Richard Gallagher đã có bài phát biểu khai mạc khóa họp lần thứ 80 của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc. Phát biểu nhân danh Đức Giáo Hoàng Leo XIV, ngài đã định hình khoảnh khắc này với một mục tiêu đơn giản: Tạo dựng hòa bình — thông qua công lý và sự thật.

Dưới đây là năm điểm chính dành cho cả những người có đức tin và những người không có đức tin.

Hòa bình là một nghĩa vụ chủ động — giải trừ vũ khí để cứu sống con người

Hòa bình không chỉ là sự vắng bóng chiến tranh; nó được “xây dựng trong trái tim”, rồi trong các gia đình và quốc gia. Tòa Thánh kêu gọi các quốc gia chuyển một phần chi tiêu quân sự sang một quỹ hoàn cầu để chống lại nạn đói, nghèo đói và tác hại của biến đổi khí hậu, đồng thời thúc đẩy tiến bộ thực sự trong việc giải trừ vũ khí — đặc biệt là vũ khí hạt nhân.

Tám mươi năm sau vụ Hiroshima và vụ thử hạt nhân đầu tiên, việc giữ lại hoặc hiện đại hóa những vũ khí như vậy bị coi là không thể biện minh về mặt đạo đức.

Lời kêu gọi mở rộng đến việc tôn trọng luật nhân đạo quốc tế: dân thường, bệnh viện, trường học và các địa điểm thờ phượng không bao giờ là mục tiêu chính đáng.

Như Sách Giáo lý Công Giáo đã nói, “Sự tôn trọng và phát triển của sự sống con người đòi hỏi hòa bình” (GLCG 2304).

Tự do tôn giáo — và lời hứa của Nostra Aetate sau 60 năm

Tự do tôn giáo được coi là nền tảng của một xã hội hòa bình: không chỉ đơn thuần là tự do khỏi sự đàn áp mà còn là tự do tín ngưỡng, thờ phượng, giảng dạy và phục vụ. Tuyên bố lên án các cuộc tấn công ngày càng gia tăng vào các Kitô hữu, đồng thời khẳng định rằng những quyền này thuộc về tất cả mọi người.

Các Ki-tô hữu trên khắp thế giới đang phải chịu sự đàn áp nghiêm trọng, bao gồm bạo lực thể xác, tù đày, cưỡng bức di dời và tử đạo. Hơn 360 triệu Ki-tô hữu sống ở những khu vực chịu sự đàn áp hoặc phân biệt đối xử ở mức độ cao, với các cuộc tấn công vào nhà thờ, nhà riêng và cộng đồng ngày càng gia tăng trong những năm gần đây. Dữ liệu cho thấy các Ki-tô hữu là nhóm bị đàn áp nhiều nhất trên toàn cầu, nhưng cộng đồng quốc tế dường như đang nhắm mắt làm ngơ trước hoàn cảnh của họ.

Kỷ niệm 60 năm Tuyên ngôn Nostra Aetate, Tòa Thánh kêu gọi các tôn giáo đào sâu đối thoại chân thành - lắng nghe khiêm nhường, chống lại sự bóc lột chính trị và biến những khác biệt thành cùng nhau tìm kiếm điều tốt đẹp.

Phẩm giá là trên hết: sự sống, công việc và gia đình

Phẩm giá con người, vốn có và không thể thương lượng, phải dẫn dắt chính sách. Tòa Thánh tái khẳng định quyền được sống “từ khi thụ thai đến khi chết tự nhiên”, phản đối phá thai và an tử, đồng thời chỉ trích việc mang thai hộ thương mại là có hại cho phụ nữ và trẻ em.

Cần phải làm rõ rằng chỉ có quyền được sống, và không có điều gì trái ngược với quyền này có thể hiện hữu, ngay cả khi nó bị gán ghép một cách sai trái là tự do.

Việc làm được mô tả là một thiên chức gắn liền với phẩm giá; tiền lương công bằng, điều kiện an toàn và hỗ trợ người thất nghiệp là những mệnh lệnh đạo đức. Việc củng cố đời sống gia đình - đặc biệt là việc giúp đỡ thanh niên lập gia đình - được đề xuất như một cơ sở hạ tầng xã hội, chứ không phải là một thứ xa xỉ riêng tư.

Công lý cho người nghèo và ngôi nhà chung của chúng ta

Chấm dứt nạn đói và nghèo đói cùng cực là một nghĩa vụ đạo đức. Bài phát biểu kêu gọi xóa nợ cho các quốc gia không có khả năng trả nợ - một vấn đề công bằng, đặc biệt là khi xét đến "món nợ sinh thái" mà các nước Nam bán cầu đang gánh chịu. Hệ thống lương thực phải bền vững và dễ tiếp cận; đoàn kết phải đi đôi với nguyên tắc bổ trợ để các sáng kiến địa phương có thể phát triển mạnh mẽ. Hành động vì khí hậu, chia sẻ kỹ thuật và giáo dục về "văn hóa quan tâm" được coi là cấp thiết, vì thiệt hại môi trường ảnh hưởng nặng nề nhất đến những người nghèo nhất.

Chủ nghĩa đa phương nói lên sự thật - và phục vụ hòa bình ngay bây giờ

Lễ kỷ niệm 80 năm thành lập Liên Hiệp Quốc đánh dấu cả lòng biết ơn và cải cách. Tòa Thánh kêu gọi các quốc gia đổi mới các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương - nhân quyền, hòa bình và an ninh, phát triển và pháp quyền - đồng thời sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, không gây chia rẽ, không bóp méo các quyền cơ bản.

Những lời kêu gọi cụ thể tiếp theo: lệnh ngừng bắn ngay lập tức ở Ukraine; một giải pháp hai nhà nước công bằng cho Israel và Palestine với sự tôn trọng hoàn toàn luật nhân đạo; cam kết bền vững tại Châu Phi, Đông Nam Á, Caribe và Haiti. Về trí tuệ nhân tạo, lời kêu gọi đặt ra các quy tắc để kỹ thuật luôn phục vụ con người.

Trong một thế giới đầy chia rẽ, chương trình nghị sự này tuy khắt khe nhưng thực tế: giải trừ vũ khí, bảo vệ lương tâm, tôn vinh mọi sinh mạng, giải phóng người nghèo để họ phát triển và làm cho chủ nghĩa đa phương trở nên trung thực trở lại. Hay nói ngắn gọn: hòa bình thông qua sự thật và công lý — bắt đầu từ chúng ta.