Đường Du Lịch hay Đường Hành Hương?
Đường Đời hay Đường Thập Giá?
Dịp hè vừa qua, tôi có dịp hướng dẫn nhiều chuyến hành hương tại Châu Âu và công tác tại Việt Nam. Một trong những chuyến ấn tượng nhất là hành hương đi bộ tại Tây Ban Nha về thành phố Compostela nơi có mộ của Thánh Tông Đồ Giacôbê Cả. Đây là một trong ba đoạn đường hành hương nổi tiếng của Kitô Giáo từ thời trung cỗ: Đường về Giêrusalem, đường về Roma, và đường theo thánh Giacôbê. Đây là những con đường có nhiều người được ơn hoán cải. Đường đi bộ hành hương không chỉ giúp cho con người rèn luyện về thể lực và sức chịu đựng dẻo dai nhưng còn luyện cho mình đời sống thiêng liêng qua những bài Linh Thao dọc đường tức là thao luyện linh hồn. Chính khi tham gia con đường hành hương này, người hành hương rèn luyện thể lý mạnh mẽ hơn nhưng cũng là cơ hội giúp hiểu thêm chính mình. Học cách từ bỏ để chỉ giữ lại cho mình con đường ân sủng và sự cứu rỗi ngày sau.
Có thể nói nguồn gốc của con đường đi bộ hành hương Thánh Giacôbê cả hay Camino de Santiago bắt nguồn từ một truyền thống cho rằng thánh Giacôbê tông đồ đã đi đến Tây Ban Nha vào thế kỷ thứ I để rao giảng Phúc Âm, bị bắt bớ và tử vì đạo. Tương truyền rằng Thánh Giacôbê đã đến vùng Tây Bắc bán đảo Iberia – nơi ngày nay là Galicia, Tây Ban Nha – để truyền bá Tin Mừng. Tuy nhiên, việc truyền giáo không thuận lợi do vùng này còn chìm trong ngoại giáo và chia cắt địa lý. Ông quay trở lại Jerusalem, và vào năm 44 sau Công nguyên, bị vua Herod Agrippa I hành hình bằng gươm – trở thành vị Tông đồ đầu tiên tử đạo (Cv 12:1-2). Thi thể thánh nhân được đưa bằng thuyền đến Galicia, phía tây bắc Tây Ban Nha, và được chôn cất trong một ngôi mộ đá. Trong nhiều thế kỷ, ngôi mộ của thánh Giacôbê vẫn là một bí ẩn. Bẵng đi một thời gian, năm 813 một ẩn sĩ người Galicia tên là Pelayo (Pelagius) nói đã nhìn thấy một cánh đồng sao lạ thường xuất hiện trên bầu trời đêm trong khu rừng Libredón, dẫn ông đến nơi an nghỉ cuối cùng của thánh Giacôbê và hai đồ đệ của ngài. Tin vào dấu hiệu thiêng, giám mục Theodomir thành Iria Flavia đã cho khai quật khu vực và phát hiện một hầm mộ cổ cùng ba di cốt – được tin là của Thánh Giacôbê và hai môn đệ của ông. Vua Alfonso II của Asturias khi hay tin đã đích thân hành hương đến nơi đây và cho dựng một nhà nguyện đầu tiên – nền móng sơ khai của nhà thờ Santiago ngày nay. Địa điểm này được gọi là Campus Stellae, cuối cùng được đổi thành Santiago de Compostela (Santiago trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là thánh Giacôbê). Khám phá thiêng liêng này đã làm bùng nổ làn sóng hành hương từ khắp châu Âu thời Trung cổ. Tuyến đường Camino de Santiago, với hàng nghìn kilômét xuyên qua các quốc gia như Pháp, Bồ Đào Nha, Ý, Đức, dần hình thành và phát triển. Trong thời kỳ đỉnh cao (thế kỷ 11–13), hàng trăm nghìn người hành hương mỗi năm tìm về Santiago để cầu nguyện bên phần mộ Thánh Tông đồ, xin sự tha thứ và chữa lành. Sự kiện này cũng góp phần nâng cao tầm quan trọng của vương quốc Galicia và tạo điều kiện để các vị vua Tây Ban Nha cổ đại sử dụng hình ảnh Thánh Giacôbê như một biểu tượng chính trị và tôn giáo – đặc biệt là trong thời kỳ Reconquista, cuộc chiến giành lại bán đảo từ tay người Hồi giáo.
"Camino de Santiago", hay còn gọi là Đường Thánh Gia-cô-bê, có từ thế kỷ thứ 9, với những người hành hương men theo những con đường mòn hội tụ dài tới hàng trăm cây số trên những con đường bắt nguồn từ Bồ Đào Nha và Pháp. Đường Thánh Giacôbê mỗi năm có hơn nữa triệu người tham dự.
Người đi bộ trên đường hành hương Santiago có nhiều lý do để đến nhà thờ xa xôi này: hy vọng có thể chuộc tội, tìm kiếm sự tha thứ, cầu xin phép lạ hoặc cảm tạ. Đoàn người hành hương có thể thấy nhiều thị trấn và làng mạc cổ kính, các nhà thờ, nhà nguyện lịch sử và cảnh quan thiên nhiên thơ mộng. Các dòng tu cũng lập những tu viện, những nhà khách hành hương dọc theo những tuyến đường này hoặc những vùng kế cận. Những người hành hương thực hiện hành trình thường thu thập vỏ sò điệp làm bằng chứng cho chuyến đi. Sau đó, vỏ sò được dán vào quần áo hoặc mũ của họ, và như vậy, trở thành biểu tượng dễ nhận biết của Camino. Mối liên hệ này vẫn tiếp tục cho đến ngày nay, vỏ sò điệp có thể được nhìn thấy trên các điểm đánh dấu tuyến đường chính thức, đồ lưu niệm ở Camino de Santiago. Vỏ sò điệp cũng mang ý nghĩa tượng trưng trong nghệ thuật và kiến trúc Kitô giáo. Các rãnh của vỏ sò, tỏa ra từ một điểm trung tâm, được diễn giải như một phép ẩn dụ cho các tia sáng của Chúa Kitô lan tỏa ra thế giới.
Có người đi cả năm, có người đi vài tháng hoặc một tuần nhưng để được giấy chứng nhận tại nhà thờ chánh toà của Compostela thì phải đi ít nhất là 100km. Trước khi tham gia sáu tháng, mỗi người phải thực tập đi bộ ít là 10km mỗi tuần và làm quen với đôi giầy của mình. Mỗi ngày phải đi bộ ít là 20km đến 50km và phải vác balô, nặng khoảng 10% trọng lượng cơ thể. Nên không thể mang nhiều thứ mình muốn mà chỉ mang những thứ rất cần như hai bộ áo quần, thuốc men, đồ làm lễ, và thức ăn. Thông thường phải đi chung với nhau nên phải kết thân và nâng đỡ tinh thần lẫn nhau. Mỗi ngày đoàn hành hương thức dậy sớm khoảng 5am và ra khỏi nhà 6am lúc mặt trời chưa mọc để tránh thời tiết nóng. Trước khi khởi hành vào buổi sáng, chúng tôi đọc 1 đoạn Kinh Thánh, để vừa đi vừa cầu nguyện trong thinh lặng. Rồi cùng nhau lần hạt Mân Côi hoặc Lòng Chúa Thương Xót. Chiều về tới nhà trọ thì có thánh lễ tại các nhà nguyện cổ kính. Tối đến, thì cùng chia sẻ với nhau những gì cảm nhận được trong ngày. Đâu là ân sủng đã gặt hái được?
Đoạn đường dài rất mệt mỏi nên chỉ đủ chỗ cho niềm vui, sự khích lệ, và sống tích cực. Than phiền, trách móc và tiêu cực chỉ làm cho chặn đường thêm dài và gây mệt mỏi cho nhau nhất là những ngày phải leo độ dốc cao và băng qua khu vườn dưới cái nắng gắt. Trong khi đi bộ, mỗi người có khoảng 2 tiếng đồng hồ cầu nguyện trong thinh lặng theo các bài Linh Thao về cuộc sống và suy niệm về Thánh Kinh. Nên trước khi đi, mỗi người cần phải chuẩn bị học về Chúa Giêsu để cầu nguyện đi đường. Chúng tôi đi mỗi ngày cố gắng theo chủ đề: Nghĩ về Chúa, chiêm niệm về Chúa, nói về Chúa để bớt nói về mình và những vấn nạn của cuộc đời. Các giờ ăn rất nhẹ nhàng thanh đạm đa số là bánh mì và đồ hộp vì không thể mang cồng kềnh nhiều thứ. Giờ còn lại là tâm sự với nhau hai người một hoặc kể chuyện vui, hát cho nhau nghe. Chúng tôi kết bạn với nhau dọc đường, thật vui. Buổi trưa ăn xong, mọi người kiếm một chỗ trong bóng râm ngã mình nghỉ ngơi. Đêm về ngủ trên giường tầng chung cả nhà, âm thanh tiếng ngáy vang rền. Cuộc sống rất đơn giản trong những ngày hành hương. Càng đơn giản chúng tôi càng khám phá ra những giá trị sống đem tới hạnh phúc.
Từ Bỏ
Điều quan trọng nhất khi bắt đầu con đường hành hương là phải tập từ bỏ, buôn bỏ những tiện nghi hàng ngày, buôn bỏ những thứ không cần thiết trong hành trang mang theo, tập chọn lựa điều cần thiết chứ không phải là điều mình thích. Con người có thể thích hay ham muốn nhiều thứ và để cho lòng tham lam chiếm chỗ trong tâm hồn. Nhưng khi chọn điều cần thiết đòi hỏi phải suy tư, nhận định và chọn lựa. Khi nhận định và chọn lựa thì phải có sự từ bỏ mới có thể chọn điều tốt hơn. “Bỏ” là một hành động rất đơn giản mà ai cũng có thể thực hiện được. Nhưng nói thì dễ mà “bỏ” đi thì lại là cả một vấn đề. Bỏ một cái áo, một cái quần, một ít đồ ăn …thì dễ. Nhưng bỏ đi những đồ vật cần thiết như cái giường ngủ ấm êm hay nghiện ngập thì không dễ chút nào. Có những thứ ta không dùng hoặc rất ít dùng nhưng ta vẫn cất giữ. Đấy là những thứ vật chất chẳng mấy giá trị mà ta còn khó bỏ huống chi Chúa đòi ta phải “từ bỏ chính mình vác thập giá mình mà theo.” “Từ bỏ”rất cần để hành lý nhẹ nhàng và mang lại một cuộc sống thanh thoát hạnh phúc. Bởi vì khi dám “từ bỏ” những thứ dính bén không mấy cần thiết là chúng ta được sống tự do không bị lệ thuộc. Bí mật của hạnh phúc nằm ở sự buông bỏ. Có những trưa hè đi bộ mệt mỏinằm trên thảm cỏ trong nghĩa trang mà lại ngủ sâu và thoải mái hơn cả căn phòng tráng lệ và chiếc giường sang trọng tại nhà. Từ bỏ vật chất dễ nhưng từ bỏ cả những thứ bận tâm, lo lắng thường ngày. Từ bỏ những sỏi đá tiêu cực than phiền trách móc, giận hờn và những tà ý. Nên trong tình yêu theo Chúa phải biết từ bỏ để hướng lên trời cao và ngắm nhìn tạo vật được Chúa dựng nên đẹp biết bao! “Bỏ tất cả mà chưa bỏ mình thì con chưa bỏ gì cả, vì chính mình con sẽ dần dần quơ góp lại những gì con đã bỏ trước.” (ĐHY Nguyễn Văn Thuận) Bỏ-cũng chính là buông là cả một sự quyết tâm và nghị lực chứ không hề đơn giản, thế nhưng khi đã BUÔNG được, trút bỏ được gánh nặng trong lòng, tôi sẽ cảm thấy thật thoải mái, nhẹ nhàng biết bao. “Tất cả những ai đang vất vả mang gánh nặng nề, hãy đến cùng tôi, tôi sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng.”(Mt 11,28) Không có từ bỏ thì không có chỗ cho những thứ cần thiết và tốt đẹp nhất. Không dám từ bỏ và cứ khăng khăng làm chủ đời mình thì làm sao Chúa có thể hướng dẫn và ban hồng ân tốt hơn những điều mình mong ước? Nên con đường từ bỏ cũng chính là con đường khiêm tốn, đức tính cần thiết trong tất cả con đường thiêng liêng theo Chúa.
Kiên nhẫn:
Khiêm tốn là nhân Đức Mẹ của kiên nhẫn. Phải có kiên nhẫn, chờ đợi, chịu khó cho những khó chịu trong cuộc hành trình mới có thể tiến bước. Khi đã quyết định tham gia thì phải bằng mọi giá tiến lên phía trước. “Ði, đi mãi, đi quyết liệt, đi không nhượng bộ; không ai tin người nhượng bộ cũng như không ai đi với người đi lùi.” (ĐHY Nguyễn Văn Thuận) Đã mang lý tưởng trong tim thì phải tiến lên dù cho có tuổi già sức yếu, dù cho đôi chân có đau nhức hay thân thể nặng nề lê bước. Trên con đường lữ hành có rất nhiều điều làm cho con người bất tiện, khó chịu và đây là cơ hội tập kiên nhẫn, chịu khó với những khó chịu của mình. Trong đoàn có nhiều con người với cá tính khác nhau: người đi nhanh, kẻ đi chậm, người hướng ngoại, kẻ hướng nội, người thích sôi nổi, kẻ trầm lắng, người thích nghĩ cho riêng mình, người quảng đại chăm lo cho nhau, các thánh và người tội lỗi cùng nhau lữ hành. Người muốn làm thánh thì phải hy sinh nhiều còn kẻ tội lỗi thì có cơ hội ăn năn. Có lúc cố gắng để lần hạt Mân Côi, mở miệng hát to, và kể cho nhau nghe chuyện cười mà tim đập mạnh khi phải lên dốc cao. Kiên nhẫn giúp chúng tôi nhẹ nhàng với nhau, quan tâm tới anh chị em đi chậm bị bỏ lại sau cùng. Kiên nhẫn giúp chúng tôi đoàn kết đi chung thành một cộng đoàn gia đình. Và nó còn tập cho chúng tôi biết tha thứ, bỏ qua những thứ “chướng tai, gai mắt.” Biết nở nụ cười và ánh mắt cảm thông khích lệ hơn là ánh mắt “đằng đằng sát khí như hai viên đạn đồng”
Chúa là Trung Tâm Điểm:
Nếu chỉ dừng lại sự buông bỏ, hy sinh và kiên nhẫn thì người bên lương hay vô thần cũng có thể làm được vì nó chỉ dừng lại nơi việc tự thăng tiến (self-help hay group therapy). Nếu chỉ cố gắng hy sinh, đọc kinh thật nhiều, đi lễ thật nhiều như cái máy làm cho có lệ và không có mối tương quan với Thiên Chúa, thì có khác chi “Dân này tôn kính Ta bằng môi miệng, còn lòng chúng thì xa Ta.” (Is 29:13) Vì thế, Đường hành hương phải có Chúa: đọc Lời Chúa, chiêm niệm về Chúa, lắng nghe tiếng Chúa, chia sẻ về Chúa và sống như Chúa thì con người bớt nghĩ về mình, lo lắng ích kỷ cho mình, và than phiền trách móc. Có người theo Chúa nhưng chỉ tìm kiếm điều thuận lợi tiện nghi cho mình mà không quan tâm đến Chúa và những ước mơ lối sống của Chúa. Chúa luôn quan tâm đến người khác và giúp cho người khác thêm hạnh phúc hơn. Chúa biết chạnh lòng thương đến người yếu đuối. Chúa an ủi và khích lệ những người cô độc bị xã hội loại bỏ. Chúa khao khát mong muốn con người về quê trời hạnh phúc giống như Chúa. Chúa ước muốn cho con người cao siêu và vĩ đại lắm trong khi con người chỉ thích những suy tư tầm thường và tầm bậy.
Trong cộng đoàn lữ hành, mỗi người cố gắng bắt chước như Chúa Giêsu và Mẹ Maria thi khi nhìn những người khác là hình ảnh của Thiên Chúa, con người dễ tha thứ và chấp nhận những khó tính của nhau. Hiệp nhất trong sự khác biệt. Và khi chiêm niệm nhận ra Chúa là kim chỉ nam, là ánh sao dẫn đường và là trung tâm điểm thì con người không thể làm chủ chính mình mà để Chúa dẫn dắt. Đường hành hương là con đường Thánh Giá có Chúa đồng hành. Vác thập giá một mình thì mệt và khó bước nhưng nếu nhận ra Chúa cùng vác thì con đường hoan lạc và bình an. Hạnh phúc là khi nhận ra Chúa yêu thương lo lắng cho mình. “Ngay đến tóc trên đầu anh em cũng được đếm cả rồi. Anh em đừng sợ, anh em còn quý giá hơn muôn vàn con chim sẻ” (Lk 12:7).
Có đi bộ hành hương theo ánh sao của thánh Giacôbê Tông Đồ mới cảm nghiệm được cuộc đời cũng là những chuyến lữ hành theo Chúa. Con người phải từ bỏ mỗi ngày cái tôi, cái tội, cái tồi, cái tối để có chỗ cho Chúa dẫn dắt. Hành hương Camino mặt dầu gần đây được biến thành những chuyến đi du lịch hoặc là cơ hội để tập thể dục nhưng đối với người Kitô Hữu đó là dịp để tôi luyện các nhân đức và xác tín đời sống đạo. Đường lữ hành tập cho con người biết tin vào quyền năng của Thiên Chúa, biết hy vọng hướng lên trời cao ngay cả lúc yếu đuối muốn bỏ cuộc, và biết bác ái yêu thương lẫn nhau dù cho có những điều khó yêu và khó tha thứ. Đường hành hương là con đường của từ bỏ để bước vào con đường mới. Khi gặp được Chúa thì con người sẽ được tái sinh vì đường lữ hành có Chúa là đường hoan lạc, bác ái và hạnh phúc.
Lm. Phêrô Nguyễn Quốc Bảo, SJ
Đường Đời hay Đường Thập Giá?
Dịp hè vừa qua, tôi có dịp hướng dẫn nhiều chuyến hành hương tại Châu Âu và công tác tại Việt Nam. Một trong những chuyến ấn tượng nhất là hành hương đi bộ tại Tây Ban Nha về thành phố Compostela nơi có mộ của Thánh Tông Đồ Giacôbê Cả. Đây là một trong ba đoạn đường hành hương nổi tiếng của Kitô Giáo từ thời trung cỗ: Đường về Giêrusalem, đường về Roma, và đường theo thánh Giacôbê. Đây là những con đường có nhiều người được ơn hoán cải. Đường đi bộ hành hương không chỉ giúp cho con người rèn luyện về thể lực và sức chịu đựng dẻo dai nhưng còn luyện cho mình đời sống thiêng liêng qua những bài Linh Thao dọc đường tức là thao luyện linh hồn. Chính khi tham gia con đường hành hương này, người hành hương rèn luyện thể lý mạnh mẽ hơn nhưng cũng là cơ hội giúp hiểu thêm chính mình. Học cách từ bỏ để chỉ giữ lại cho mình con đường ân sủng và sự cứu rỗi ngày sau.
Có thể nói nguồn gốc của con đường đi bộ hành hương Thánh Giacôbê cả hay Camino de Santiago bắt nguồn từ một truyền thống cho rằng thánh Giacôbê tông đồ đã đi đến Tây Ban Nha vào thế kỷ thứ I để rao giảng Phúc Âm, bị bắt bớ và tử vì đạo. Tương truyền rằng Thánh Giacôbê đã đến vùng Tây Bắc bán đảo Iberia – nơi ngày nay là Galicia, Tây Ban Nha – để truyền bá Tin Mừng. Tuy nhiên, việc truyền giáo không thuận lợi do vùng này còn chìm trong ngoại giáo và chia cắt địa lý. Ông quay trở lại Jerusalem, và vào năm 44 sau Công nguyên, bị vua Herod Agrippa I hành hình bằng gươm – trở thành vị Tông đồ đầu tiên tử đạo (Cv 12:1-2). Thi thể thánh nhân được đưa bằng thuyền đến Galicia, phía tây bắc Tây Ban Nha, và được chôn cất trong một ngôi mộ đá. Trong nhiều thế kỷ, ngôi mộ của thánh Giacôbê vẫn là một bí ẩn. Bẵng đi một thời gian, năm 813 một ẩn sĩ người Galicia tên là Pelayo (Pelagius) nói đã nhìn thấy một cánh đồng sao lạ thường xuất hiện trên bầu trời đêm trong khu rừng Libredón, dẫn ông đến nơi an nghỉ cuối cùng của thánh Giacôbê và hai đồ đệ của ngài. Tin vào dấu hiệu thiêng, giám mục Theodomir thành Iria Flavia đã cho khai quật khu vực và phát hiện một hầm mộ cổ cùng ba di cốt – được tin là của Thánh Giacôbê và hai môn đệ của ông. Vua Alfonso II của Asturias khi hay tin đã đích thân hành hương đến nơi đây và cho dựng một nhà nguyện đầu tiên – nền móng sơ khai của nhà thờ Santiago ngày nay. Địa điểm này được gọi là Campus Stellae, cuối cùng được đổi thành Santiago de Compostela (Santiago trong tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là thánh Giacôbê). Khám phá thiêng liêng này đã làm bùng nổ làn sóng hành hương từ khắp châu Âu thời Trung cổ. Tuyến đường Camino de Santiago, với hàng nghìn kilômét xuyên qua các quốc gia như Pháp, Bồ Đào Nha, Ý, Đức, dần hình thành và phát triển. Trong thời kỳ đỉnh cao (thế kỷ 11–13), hàng trăm nghìn người hành hương mỗi năm tìm về Santiago để cầu nguyện bên phần mộ Thánh Tông đồ, xin sự tha thứ và chữa lành. Sự kiện này cũng góp phần nâng cao tầm quan trọng của vương quốc Galicia và tạo điều kiện để các vị vua Tây Ban Nha cổ đại sử dụng hình ảnh Thánh Giacôbê như một biểu tượng chính trị và tôn giáo – đặc biệt là trong thời kỳ Reconquista, cuộc chiến giành lại bán đảo từ tay người Hồi giáo.
"Camino de Santiago", hay còn gọi là Đường Thánh Gia-cô-bê, có từ thế kỷ thứ 9, với những người hành hương men theo những con đường mòn hội tụ dài tới hàng trăm cây số trên những con đường bắt nguồn từ Bồ Đào Nha và Pháp. Đường Thánh Giacôbê mỗi năm có hơn nữa triệu người tham dự.
Người đi bộ trên đường hành hương Santiago có nhiều lý do để đến nhà thờ xa xôi này: hy vọng có thể chuộc tội, tìm kiếm sự tha thứ, cầu xin phép lạ hoặc cảm tạ. Đoàn người hành hương có thể thấy nhiều thị trấn và làng mạc cổ kính, các nhà thờ, nhà nguyện lịch sử và cảnh quan thiên nhiên thơ mộng. Các dòng tu cũng lập những tu viện, những nhà khách hành hương dọc theo những tuyến đường này hoặc những vùng kế cận. Những người hành hương thực hiện hành trình thường thu thập vỏ sò điệp làm bằng chứng cho chuyến đi. Sau đó, vỏ sò được dán vào quần áo hoặc mũ của họ, và như vậy, trở thành biểu tượng dễ nhận biết của Camino. Mối liên hệ này vẫn tiếp tục cho đến ngày nay, vỏ sò điệp có thể được nhìn thấy trên các điểm đánh dấu tuyến đường chính thức, đồ lưu niệm ở Camino de Santiago. Vỏ sò điệp cũng mang ý nghĩa tượng trưng trong nghệ thuật và kiến trúc Kitô giáo. Các rãnh của vỏ sò, tỏa ra từ một điểm trung tâm, được diễn giải như một phép ẩn dụ cho các tia sáng của Chúa Kitô lan tỏa ra thế giới.
Có người đi cả năm, có người đi vài tháng hoặc một tuần nhưng để được giấy chứng nhận tại nhà thờ chánh toà của Compostela thì phải đi ít nhất là 100km. Trước khi tham gia sáu tháng, mỗi người phải thực tập đi bộ ít là 10km mỗi tuần và làm quen với đôi giầy của mình. Mỗi ngày phải đi bộ ít là 20km đến 50km và phải vác balô, nặng khoảng 10% trọng lượng cơ thể. Nên không thể mang nhiều thứ mình muốn mà chỉ mang những thứ rất cần như hai bộ áo quần, thuốc men, đồ làm lễ, và thức ăn. Thông thường phải đi chung với nhau nên phải kết thân và nâng đỡ tinh thần lẫn nhau. Mỗi ngày đoàn hành hương thức dậy sớm khoảng 5am và ra khỏi nhà 6am lúc mặt trời chưa mọc để tránh thời tiết nóng. Trước khi khởi hành vào buổi sáng, chúng tôi đọc 1 đoạn Kinh Thánh, để vừa đi vừa cầu nguyện trong thinh lặng. Rồi cùng nhau lần hạt Mân Côi hoặc Lòng Chúa Thương Xót. Chiều về tới nhà trọ thì có thánh lễ tại các nhà nguyện cổ kính. Tối đến, thì cùng chia sẻ với nhau những gì cảm nhận được trong ngày. Đâu là ân sủng đã gặt hái được?
Đoạn đường dài rất mệt mỏi nên chỉ đủ chỗ cho niềm vui, sự khích lệ, và sống tích cực. Than phiền, trách móc và tiêu cực chỉ làm cho chặn đường thêm dài và gây mệt mỏi cho nhau nhất là những ngày phải leo độ dốc cao và băng qua khu vườn dưới cái nắng gắt. Trong khi đi bộ, mỗi người có khoảng 2 tiếng đồng hồ cầu nguyện trong thinh lặng theo các bài Linh Thao về cuộc sống và suy niệm về Thánh Kinh. Nên trước khi đi, mỗi người cần phải chuẩn bị học về Chúa Giêsu để cầu nguyện đi đường. Chúng tôi đi mỗi ngày cố gắng theo chủ đề: Nghĩ về Chúa, chiêm niệm về Chúa, nói về Chúa để bớt nói về mình và những vấn nạn của cuộc đời. Các giờ ăn rất nhẹ nhàng thanh đạm đa số là bánh mì và đồ hộp vì không thể mang cồng kềnh nhiều thứ. Giờ còn lại là tâm sự với nhau hai người một hoặc kể chuyện vui, hát cho nhau nghe. Chúng tôi kết bạn với nhau dọc đường, thật vui. Buổi trưa ăn xong, mọi người kiếm một chỗ trong bóng râm ngã mình nghỉ ngơi. Đêm về ngủ trên giường tầng chung cả nhà, âm thanh tiếng ngáy vang rền. Cuộc sống rất đơn giản trong những ngày hành hương. Càng đơn giản chúng tôi càng khám phá ra những giá trị sống đem tới hạnh phúc.
Từ Bỏ
Điều quan trọng nhất khi bắt đầu con đường hành hương là phải tập từ bỏ, buôn bỏ những tiện nghi hàng ngày, buôn bỏ những thứ không cần thiết trong hành trang mang theo, tập chọn lựa điều cần thiết chứ không phải là điều mình thích. Con người có thể thích hay ham muốn nhiều thứ và để cho lòng tham lam chiếm chỗ trong tâm hồn. Nhưng khi chọn điều cần thiết đòi hỏi phải suy tư, nhận định và chọn lựa. Khi nhận định và chọn lựa thì phải có sự từ bỏ mới có thể chọn điều tốt hơn. “Bỏ” là một hành động rất đơn giản mà ai cũng có thể thực hiện được. Nhưng nói thì dễ mà “bỏ” đi thì lại là cả một vấn đề. Bỏ một cái áo, một cái quần, một ít đồ ăn …thì dễ. Nhưng bỏ đi những đồ vật cần thiết như cái giường ngủ ấm êm hay nghiện ngập thì không dễ chút nào. Có những thứ ta không dùng hoặc rất ít dùng nhưng ta vẫn cất giữ. Đấy là những thứ vật chất chẳng mấy giá trị mà ta còn khó bỏ huống chi Chúa đòi ta phải “từ bỏ chính mình vác thập giá mình mà theo.” “Từ bỏ”rất cần để hành lý nhẹ nhàng và mang lại một cuộc sống thanh thoát hạnh phúc. Bởi vì khi dám “từ bỏ” những thứ dính bén không mấy cần thiết là chúng ta được sống tự do không bị lệ thuộc. Bí mật của hạnh phúc nằm ở sự buông bỏ. Có những trưa hè đi bộ mệt mỏinằm trên thảm cỏ trong nghĩa trang mà lại ngủ sâu và thoải mái hơn cả căn phòng tráng lệ và chiếc giường sang trọng tại nhà. Từ bỏ vật chất dễ nhưng từ bỏ cả những thứ bận tâm, lo lắng thường ngày. Từ bỏ những sỏi đá tiêu cực than phiền trách móc, giận hờn và những tà ý. Nên trong tình yêu theo Chúa phải biết từ bỏ để hướng lên trời cao và ngắm nhìn tạo vật được Chúa dựng nên đẹp biết bao! “Bỏ tất cả mà chưa bỏ mình thì con chưa bỏ gì cả, vì chính mình con sẽ dần dần quơ góp lại những gì con đã bỏ trước.” (ĐHY Nguyễn Văn Thuận) Bỏ-cũng chính là buông là cả một sự quyết tâm và nghị lực chứ không hề đơn giản, thế nhưng khi đã BUÔNG được, trút bỏ được gánh nặng trong lòng, tôi sẽ cảm thấy thật thoải mái, nhẹ nhàng biết bao. “Tất cả những ai đang vất vả mang gánh nặng nề, hãy đến cùng tôi, tôi sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng.”(Mt 11,28) Không có từ bỏ thì không có chỗ cho những thứ cần thiết và tốt đẹp nhất. Không dám từ bỏ và cứ khăng khăng làm chủ đời mình thì làm sao Chúa có thể hướng dẫn và ban hồng ân tốt hơn những điều mình mong ước? Nên con đường từ bỏ cũng chính là con đường khiêm tốn, đức tính cần thiết trong tất cả con đường thiêng liêng theo Chúa.
Kiên nhẫn:
Khiêm tốn là nhân Đức Mẹ của kiên nhẫn. Phải có kiên nhẫn, chờ đợi, chịu khó cho những khó chịu trong cuộc hành trình mới có thể tiến bước. Khi đã quyết định tham gia thì phải bằng mọi giá tiến lên phía trước. “Ði, đi mãi, đi quyết liệt, đi không nhượng bộ; không ai tin người nhượng bộ cũng như không ai đi với người đi lùi.” (ĐHY Nguyễn Văn Thuận) Đã mang lý tưởng trong tim thì phải tiến lên dù cho có tuổi già sức yếu, dù cho đôi chân có đau nhức hay thân thể nặng nề lê bước. Trên con đường lữ hành có rất nhiều điều làm cho con người bất tiện, khó chịu và đây là cơ hội tập kiên nhẫn, chịu khó với những khó chịu của mình. Trong đoàn có nhiều con người với cá tính khác nhau: người đi nhanh, kẻ đi chậm, người hướng ngoại, kẻ hướng nội, người thích sôi nổi, kẻ trầm lắng, người thích nghĩ cho riêng mình, người quảng đại chăm lo cho nhau, các thánh và người tội lỗi cùng nhau lữ hành. Người muốn làm thánh thì phải hy sinh nhiều còn kẻ tội lỗi thì có cơ hội ăn năn. Có lúc cố gắng để lần hạt Mân Côi, mở miệng hát to, và kể cho nhau nghe chuyện cười mà tim đập mạnh khi phải lên dốc cao. Kiên nhẫn giúp chúng tôi nhẹ nhàng với nhau, quan tâm tới anh chị em đi chậm bị bỏ lại sau cùng. Kiên nhẫn giúp chúng tôi đoàn kết đi chung thành một cộng đoàn gia đình. Và nó còn tập cho chúng tôi biết tha thứ, bỏ qua những thứ “chướng tai, gai mắt.” Biết nở nụ cười và ánh mắt cảm thông khích lệ hơn là ánh mắt “đằng đằng sát khí như hai viên đạn đồng”
Chúa là Trung Tâm Điểm:
Nếu chỉ dừng lại sự buông bỏ, hy sinh và kiên nhẫn thì người bên lương hay vô thần cũng có thể làm được vì nó chỉ dừng lại nơi việc tự thăng tiến (self-help hay group therapy). Nếu chỉ cố gắng hy sinh, đọc kinh thật nhiều, đi lễ thật nhiều như cái máy làm cho có lệ và không có mối tương quan với Thiên Chúa, thì có khác chi “Dân này tôn kính Ta bằng môi miệng, còn lòng chúng thì xa Ta.” (Is 29:13) Vì thế, Đường hành hương phải có Chúa: đọc Lời Chúa, chiêm niệm về Chúa, lắng nghe tiếng Chúa, chia sẻ về Chúa và sống như Chúa thì con người bớt nghĩ về mình, lo lắng ích kỷ cho mình, và than phiền trách móc. Có người theo Chúa nhưng chỉ tìm kiếm điều thuận lợi tiện nghi cho mình mà không quan tâm đến Chúa và những ước mơ lối sống của Chúa. Chúa luôn quan tâm đến người khác và giúp cho người khác thêm hạnh phúc hơn. Chúa biết chạnh lòng thương đến người yếu đuối. Chúa an ủi và khích lệ những người cô độc bị xã hội loại bỏ. Chúa khao khát mong muốn con người về quê trời hạnh phúc giống như Chúa. Chúa ước muốn cho con người cao siêu và vĩ đại lắm trong khi con người chỉ thích những suy tư tầm thường và tầm bậy.
Trong cộng đoàn lữ hành, mỗi người cố gắng bắt chước như Chúa Giêsu và Mẹ Maria thi khi nhìn những người khác là hình ảnh của Thiên Chúa, con người dễ tha thứ và chấp nhận những khó tính của nhau. Hiệp nhất trong sự khác biệt. Và khi chiêm niệm nhận ra Chúa là kim chỉ nam, là ánh sao dẫn đường và là trung tâm điểm thì con người không thể làm chủ chính mình mà để Chúa dẫn dắt. Đường hành hương là con đường Thánh Giá có Chúa đồng hành. Vác thập giá một mình thì mệt và khó bước nhưng nếu nhận ra Chúa cùng vác thì con đường hoan lạc và bình an. Hạnh phúc là khi nhận ra Chúa yêu thương lo lắng cho mình. “Ngay đến tóc trên đầu anh em cũng được đếm cả rồi. Anh em đừng sợ, anh em còn quý giá hơn muôn vàn con chim sẻ” (Lk 12:7).
Có đi bộ hành hương theo ánh sao của thánh Giacôbê Tông Đồ mới cảm nghiệm được cuộc đời cũng là những chuyến lữ hành theo Chúa. Con người phải từ bỏ mỗi ngày cái tôi, cái tội, cái tồi, cái tối để có chỗ cho Chúa dẫn dắt. Hành hương Camino mặt dầu gần đây được biến thành những chuyến đi du lịch hoặc là cơ hội để tập thể dục nhưng đối với người Kitô Hữu đó là dịp để tôi luyện các nhân đức và xác tín đời sống đạo. Đường lữ hành tập cho con người biết tin vào quyền năng của Thiên Chúa, biết hy vọng hướng lên trời cao ngay cả lúc yếu đuối muốn bỏ cuộc, và biết bác ái yêu thương lẫn nhau dù cho có những điều khó yêu và khó tha thứ. Đường hành hương là con đường của từ bỏ để bước vào con đường mới. Khi gặp được Chúa thì con người sẽ được tái sinh vì đường lữ hành có Chúa là đường hoan lạc, bác ái và hạnh phúc.
Lm. Phêrô Nguyễn Quốc Bảo, SJ