1. Quân đội Nga đốt xe tải của chính mình để ngăn chặn việc điều động quân đến Pokrovsk, theo lời những người ủng hộ du kích

Một người lính Nga được tường trình đã đốt xe tải của đơn vị mình để ngăn chặn việc điều động tới thành phố Pokrovsk đang giao tranh ở miền đông Ukraine.

Nga đã cố gắng chiếm giữ trung tâm hậu cần quan trọng của quân đội Kyiv ở khu vực Donetsk trong nhiều năm và các cuộc tấn công tăng cường gần đây đã xâm nhập được vào hệ thống phòng thủ của thành phố, khiến quân đội phải phân tán ở các khu vực phía nam.

Nhóm du kích Atesh của Ukraine, trong một bản tin cập nhật kèm theo video, cho biết một trong những điệp viên của nhóm này trong Lữ đoàn súng trường cơ giới độc lập số 115 của Nga đã đốt cháy một chiếc xe tải để ngăn chặn việc điều động tới Pokrovsk.

Đoạn video không có lời bình, cho thấy cảnh một người đang đốt chất dễ cháy trên một chiếc xe tải của Nga có biểu tượng ủng hộ chiến tranh “Z” được sơn trên cửa.

Atesh cho biết đơn vị này đóng quân gần Avdiivka, một chiến trường quan trọng khác ở khu vực Donetsk bị quân đội Nga chiếm giữ vào tháng 2 năm 2024. Bản đồ chiến trường nguồn mở DeepState cho biết Lữ đoàn súng trường cơ giới độc lập số 115 có trụ sở tại làng Lastochkyne, phía tây bắc Avdiivka.

Nhóm này cáo buộc rằng sự chỉ huy yếu kém của Nga đã khiến các điệp viên tiến hành các hoạt động phá hoại tương tự.

“Bằng cách đó, các điệp viên đã trì hoãn việc điều động đơn vị và bảo toàn mạng sống của chính họ. Các binh sĩ chứng kiến chỉ huy của mình bỏ rơi binh sĩ đến cái chết chắc chắn, không cho họ nghỉ ngơi hay di tản”, bản cập nhật cho biết.

Trong khi cuộc tìm kiếm bằng chứng về những gì đã xảy ra với những người lính UPA đã chiến đấu chống lại sự xâm lược của Ba Lan cộng sản vẫn tiếp diễn, liệu bây giờ có thực sự là thời điểm thích hợp để suy ngẫm về quá khứ không hạnh phúc?

Một cuộc điều tra gần đây của các phương tiện truyền thông độc lập của Nga đã xác định được hơn 100 chỉ huy bị cáo buộc tra tấn và hành quyết binh lính của mình ở Ukraine vì nhiều lý do, từ việc không tuân theo mệnh lệnh cho đến việc từ chối nộp một phần tiền bồi thường thương tật.

Atesh sau đó kêu gọi thêm quân đội Nga đào ngũ trong bản cập nhật của mình.

Bản cập nhật cho biết: “Các điệp viên của chúng tôi chứng minh rằng mọi binh sĩ Nga đều có thể chiến đấu để giành lấy mạng sống mà không cần rời khỏi đơn vị! Phá hoại là cách hiệu quả nhất để tránh bị đưa vào lò sát sinh”.

“Chúng tôi kêu gọi tất cả quân nhân Nga hãy làm điều tương tự! Hãy cứu lấy mạng sống của mình!”

[Kyiv Post: Russian Troops Burn Their Own Trucks to Halt Pokrovsk Deployment, Partisans Say]

2. Hỏa tiễn Neptune tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng và nhà máy lọc dầu của Nga, Ukraine xác nhận

Hải quân Ukraine xác nhận lực lượng của họ đã sử dụng hỏa tiễn hành trình Neptune sản xuất trong nước để tấn công các cơ sở năng lượng lớn của Nga vào đêm 31 tháng 10.

Hải quân Ukraine cho biết các hỏa tiễn đã bắn trúng Nhà máy Nhiệt điện Oryol, gọi tắt là TPP và trạm biến áp điện Novobryansk ở tỉnh Oryol của Nga. Cả hai cơ sở này đều cung cấp điện cho các nhà máy công nghiệp-quân sự trong khu vực, và việc chúng bị phá hủy đã “gây ra một đòn nghiêm trọng cho hậu cần của phe xâm lược”.

Hải quân cho biết thêm trên Telegram: “Quân đội Ukraine tiếp tục chứng minh rằng không có hậu phương nào của kẻ thù là an toàn”.

Ban đầu, Neptune là hỏa tiễn chống hạm phóng từ mặt đất do Ukraine sản xuất trong nước với tầm bắn tối đa 300 km, từng được sử dụng để đánh chìm tàu chiến Moskva của Nga trên Hắc Hải vào tháng 4 năm 2022.

Kể từ đó, Ukraine đã sản xuất một số phiên bản nâng cấp.

Người dân thành phố Oryol trước đó đã báo cáo về các vụ nổ vào ban đêm, kênh tin tức đối lập Astra của Nga cho biết. Đoạn phim giám sát đã ghi lại vụ tấn công vào nhà máy, cho thấy một vụ nổ lớn.

Thống đốc tỉnh Oryol Andrey Klychkov tuyên bố rằng Nhà máy điện hạt nhân Oryol đã bị mảnh vỡ từ máy bay điều khiển từ xa bị chặn đánh trúng, “gây hư hại cho thiết bị cung cấp điện”. Ông cũng cho biết không có báo cáo về hỏa hoạn hay thương vong nào và các dịch vụ khẩn cấp đang có mặt tại hiện trường.

Klychkov tuyên bố rằng công việc sửa chữa đang được tiến hành và nguồn điện đã được “khôi phục gần như hoàn toàn”.

Trước vụ tấn công, Klychkov đã cảnh báo về mối đe dọa hỏa tiễn trong khu vực. Theo Astra, cư dân địa phương cho biết vụ tấn công không có vẻ gì là tiếng máy bay điều khiển từ xa.

Đoạn phim do Astra phân tích cho thấy có hai cuộc tấn công vào nhà máy Oryol, gây mất điện trên toàn thành phố.

Nhà máy điện hạt nhân Oryol có công suất điện ít nhất là 330 megawatt, gọi tắt là MW và thuộc sở hữu của RIR Energo, một trong những công ty phát điện lớn nhất của Nga và là một bộ phận của công ty năng lượng nhà nước Rosatom.

Theo các kênh tin tức Telegram của Nga, nhiều vụ nổ cũng được báo cáo tại các thành phố Vladimir và Yaroslavl của Nga. Người dân địa phương cho biết hệ thống phòng không đang hoạt động ở cả hai khu vực.

Theo phân tích nguồn mở của Astra, các cuộc tấn công ở Vladimir nhắm vào một trạm biến áp điện, một trong những cơ sở năng lượng chính của khu vực. Trạm biến áp “Vladimir” có công suất khoảng 4.010 MVA và đóng vai trò là trung tâm của hệ thống điện khu vực.

Đoạn phim do người dân địa phương ghi lại cho thấy ngọn lửa bốc lên từ trạm biến áp.

Thống đốc tỉnh Vladimir Alexander Avdeyev đã xác nhận cuộc tấn công vào một cơ sở gần Vladimir, mặc dù ông không đề cập cụ thể đến trạm biến áp.

“Kẻ thù đã thực hiện một cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng gần thành phố Vladimir. Hiện tại, tất cả các hệ thống đang hoạt động bình thường. Các chuyên gia đang làm việc tại hiện trường”, ông nói.

Tại Yaroslavl, các vụ nổ đã được báo cáo gần nhà máy lọc dầu Novo-Yaroslavsky. Đây là nhà máy lọc dầu lớn thứ năm ở Nga, với công suất giải quyết hàng năm là 15 triệu tấn dầu thô.

Các cuộc tấn công được tường trình diễn ra một ngày sau khi lực lượng Nga tiến hành một cuộc tấn công bằng hỏa tiễn và máy bay điều khiển từ xa vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine vào đêm 30 tháng 10. Theo DTEK, công ty năng lượng tư nhân lớn nhất ở Ukraine, Nga đã tấn công nhiều nhà máy nhiệt điện trên khắp cả nước.

Sau đó, vào ngày 30 tháng 10, Nga đã tấn công Nhà máy nhiệt điện Sloviansk ở Tỉnh Donetsk, khiến hai người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.

Tổng thống Volodymyr Zelenskiy gọi cuộc tấn công của Nga vào các cơ sở năng lượng của Ukraine là “hành động khủng bố”.

[Kyiv Independent: Neptune missiles struck Russian energy infrastructure, oil refineries, Ukraine confirms]

3. Trong một cử chỉ thách thức, phát ngôn nhân Điện Cẩm Linh nói cuộc gặp Tổng thống Trump-Putin là ‘không cần thiết’

Phát ngôn nhân Điện Cẩm Linh Dmitry Peskov cho biết vào ngày 2 tháng 11 rằng “không cần thiết” phải có cuộc gặp giữa Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin.

“Về mặt lý thuyết, một cuộc họp là có thể, nhưng tại thời điểm này thì chưa cần thiết”, ông Peskov nói với hãng thông tấn nhà nước Nga TASS. “Cần phải làm việc rất kỹ lưỡng về các chi tiết của vấn đề giải quyết hòa bình”.

Khi Putin gọi điện cho Tổng thống Trump vào ngày 16 tháng 10, nhà lãnh đạo Hoa Kỳ cho biết ông sẽ gặp Putin ở Budapest và nói về “tiến triển” được tường trình đã đạt được trong các cuộc đàm phán hòa bình.

Tuy nhiên, kế hoạch cho cuộc gặp Putin-Tổng thống Trump đã bị gác lại vào ngày 21 tháng 10, khi tổng thống Mỹ tuyên bố ông không muốn một “cuộc gặp lãng phí” với Putin. Ông cho biết vấn đề then chốt là việc Mạc Tư Khoa từ chối ngừng chiến dọc theo chiến tuyến hiện tại.

Tổng thống Trump thậm chí còn đi xa hơn vào ngày 22 tháng 10 khi ông áp đặt lệnh trừng phạt đối với hai công ty dầu mỏ lớn nhất của Nga là Rosneft và Lukoil.

Vào ngày 23 tháng 10, Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt cho biết hội nghị thượng đỉnh Tổng thống Trump-Putin vẫn “hoàn toàn không bị loại bỏ”.

Đặc phái viên của Putin, Kirill Dmitriev, tuyên bố vào ngày 24 tháng 10 rằng Nga và Ukraine sắp đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh với sự làm trung gian của Hoa Kỳ.

Tuyên bố này trái ngược với lập trường thực tế của Mạc Tư Khoa, vì Nga tiếp tục bác bỏ mọi sự thỏa hiệp và kiên quyết thực hiện các yêu cầu tối đa của mình, bao gồm cả việc Ukraine đầu hàng toàn bộ Tỉnh Donetsk như một điều kiện tiên quyết cho hòa bình.

Tổng thống Trump cũng cho biết vào ngày 25 tháng 10 rằng ông không có kế hoạch gặp Putin trừ khi ông thấy con đường rõ ràng dẫn đến một thỏa thuận hòa bình giữa Nga và Ukraine.

“Chúng ta phải biết rằng chúng ta sẽ đạt được một thỏa thuận”, Tổng thống Trump nói với các phóng viên trên chuyên cơ Không lực Một. “Tôi luôn có mối quan hệ tốt đẹp với Vladimir Putin, nhưng điều này thật đáng thất vọng.”

[Kyiv Independent: Kremlin spokesperson says 'no need' for Trump-Putin meeting]

4. Quá khứ Putin không thể buông bỏ

Mikhail Khodorkovsky, một nhà hoạt động đối lập người Nga có bài nhận định nhan đề “The past Putin can’t let go”, nghĩa là “Quá khứ Putin không thể buông bỏ”. Xin kính mời quý vị và anh chị em theo dõi bản dịch sang Việt Ngữ qua phần trình bày của Kim Thúy.

Vào tháng 7 năm 2021, Putin đã viết một cuốn sách nhỏ chứa đầy thông tin lịch sử, lập luận rằng người Ukraine và người Nga là những quốc gia có quan hệ họ hàng, bị chia rẽ một cách giả tạo bởi những thế lực bên ngoài.

Những câu chuyện lịch sử được chọn lọc kỹ lưỡng và sự bóp méo trắng trợn chính là cái cớ để Putin khai chiến. Bảy tháng sau, nước Nga của Putin đã ném bom Ukraine, “sáp nhập” trái phép những vùng lãnh thổ rộng lớn, đồng thời sát hại hàng ngàn người dưới danh nghĩa xét lại lịch sử.

Kể từ đó, nhà lãnh đạo Nga tiếp tục dựa vào các sự kiện trong quá khứ để biện minh cho hành động xâm lược đang diễn ra của Mạc Tư Khoa.

Khán giả phương Tây rộng rãi đã quen thuộc hơn với sở thích tìm hiểu lịch sử của Putin trong cuộc phỏng vấn của ông với Tucker Carlson vào tháng 2 năm 2024. Nhà lãnh đạo Điện Cẩm Linh đã trình bày chi tiết về phiên bản lịch sử của Ukraine và Đông Âu, bắt đầu từ việc thành lập Kyivan Rus vào thế kỷ thứ 9, một nhà nước nguyên thủy của Ukraine và Nga hiện đại.

Sau đó, ông được tường trình đã có bài phát biểu tương tự với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tại hội nghị thượng đỉnh vào tháng 8 ở Alaska.

Putin sử dụng lịch sử như “một kho vũ khí nơi ông có thể lựa chọn vũ khí để đánh bại kẻ thù của mình”.

Các nhà sử học gọi đây là hành động vũ khí hóa lịch sử của Putin. Vũ khí này chủ yếu nhắm vào Ukraine. Họ nói thêm rằng sự tập trung của ông vào Ukraine đã đạt đến mức ám ảnh, cho rằng nhà lãnh đạo 73 tuổi đã chìm đắm trong một thế giới không hề tồn tại.

Học lịch sử ở Nga chưa bao giờ là một điều dễ dàng, như một trong những diễn viên hài của nước này đã nói vào đầu những năm 2000 - “Nga là một quốc gia có quá khứ khó đoán định”.

Sách giáo khoa lịch sử của Mạc Tư Khoa đã được viết lại ngay khi một nhà cầm quyền hoặc chế độ mới được thành lập, có thể là một sa hoàng, một lãnh đạo Đảng Cộng sản hoặc một nhà độc tài hậu Xô Viết.

Trong khi đó, Putin lại rất coi trọng việc viết lại lịch sử đất nước, biện minh cho cuộc xâm lược Ukraine bằng những đoạn trích từ các sự kiện được chọn lọc từ nhiều thế kỷ trước.

“Putin “cần hợp pháp hóa cuộc xâm lược Ukraine, vì vậy ông ấy đã chọn chiến lược thể hiện nhân dân Nga và Ukraine là một”.

Kyivian Rus, một chính thể thời trung cổ được thành lập vào thế kỷ thứ 9 mà Ukraine, Nga và Belarus đều tuyên bố là hậu duệ, đã được Putin sử dụng như một lập luận rằng người Ukraine và người Nga thực chất là một dân tộc.

Yaroslav Hrytsak, một nhà sử học người Ukraine và là giáo sư tại Đại học Công Giáo Ukraine ở Lviv, đã bác bỏ cách giải thích này là “vô nghĩa”, lưu ý rằng nó bỏ qua những thay đổi mà mọi quốc gia trải qua trong nhiều thế kỷ.

Sau khi Kyivian Rus sụp đổ, các quốc gia và vùng lãnh thổ kế thừa của Ukraine ngày nay cuối cùng đã được sáp nhập vào Ba Lan và Lithuania, trở thành một phần không thể tách rời của Khối thịnh vượng chung Ba Lan-Lithuania.

Trong khi đó, Đại công quốc và sau đó là Sa quốc Muscovy phần lớn phát triển tách biệt với lịch sử Ukraine cho đến cuối thế kỷ 17.

Cuộc nổi loạn chống người Cossack Ba Lan do Bohdan Khmelnytskyi lãnh đạo đã tìm kiếm đồng minh chống lại vua Ba Lan, cuối cùng đã ký kết Hiệp ước Pereiaslav năm 1654 với sa hoàng Muscovy.

Khmelnytskyi và Pereiaslav rất phù hợp với quan điểm của Putin rằng Nga là một “quốc gia hòa bình”, nơi các nước khác tự nguyện gia nhập, Hrytsak giải thích. Sự phức tạp của sự kiện, bao gồm cả các liên minh khác mà Khmelnytskyi tìm kiếm, đã bị bỏ qua.

Trường hợp như vậy xảy ra với nhiều phần lịch sử không phù hợp với câu chuyện mà Putin mong muốn.

Hrytsak lưu ý rằng các chủ đề như Ivan Mazepa, một nhà lãnh đạo Cossack đã tiến hành chiến tranh chống lại Sa hoàng Nga Peter I, thường bị bỏ qua.

Tương tự như vậy là cuộc Cách mạng Ukraine năm 1917, phủ nhận tuyên bố ưa thích của Putin rằng Ukraine chỉ được “thành lập” nhiều năm sau đó bởi nhà lãnh đạo Bolshevik Vladimir Lenin.

Một sự thật bị bỏ qua khác là phần lớn lãnh thổ Ukraine, nơi ngôn ngữ và văn hóa Ukraine đã phát triển mạnh mẽ trong nhiều thế kỷ, chỉ bị Liên Xô sáp nhập vào năm 1940 và bị Mạc Tư Khoa chiếm giữ trong chưa đầy nửa thế kỷ.

“Putin muốn hủy hoại Ukraine như một quốc gia. Mà một quốc gia thì phải có lịch sử riêng của mình,” Hrytsak nói.

Ông nói thêm rằng khi một quốc gia bị tước bỏ lịch sử và ký ức tập thể, quốc gia đó sẽ dễ bị một quốc gia khác hấp thụ.

Putin từ lâu đã lợi dụng những bất bình trong lịch sử để tấn công đối thủ và biện minh cho các mục tiêu chính trị.

Đối với Putin, lịch sử là một kho tàng vô tận về những tội ác mà phương Tây thù địch gây ra cho người dân Nga kể từ thời Byzantine.

Tuy nhiên, các nhà sử học cho rằng sự tập trung của Putin vào Ukraine đã đạt đến mức ám ảnh.

Lịch sử chung Nga-Ukraine đã được đánh dấu bằng hàng thế kỷ nô dịch và đàn áp. Các nhà lãnh đạo Nga và Liên Xô, từ các Sa hoàng đến Joseph Stalin, đều nhìn dân tộc Ukraine với ánh mắt nghi ngờ.

Tuy nhiên, Sergey Radchenko, một nhà sử học chuyên về chính sách đối ngoại của Liên Xô và Nga, cho biết nỗi ám ảnh về Ukraine là “điều đặc biệt đối với Putin”.

Ông nói: “Nếu bạn nhìn lại nhiều thập niên trước để xem các nhà lãnh đạo Liên Xô và Nga đã dựa vào lịch sử như thế nào, bạn sẽ thấy rằng mặc dù họ đều làm như vậy, nhưng họ không bị ám ảnh về điều đó”.

Hrytsak liên kết trực tiếp điều này với cuộc xâm lược toàn diện.

Trong khi thừa nhận rằng mối quan hệ Nga-Ukraine sẽ khó khăn bất kể ai ngồi vào Điện Cẩm Linh, nhà sử học người Ukraine tin rằng nỗi ám ảnh của Putin với Ukraine đóng một vai trò to lớn.

Hrytsak nói thêm rằng đối với ông, đó là vấn đề cá nhân của Putin.

Tưởng cũng nên biết thêm: Mikhail Khodorkovsky, từng là người giàu nhất nước Nga trước khi lên tiếng chống lại Vladimir Putin và thành lập nhóm Open Russia, nghĩa là nước Nga cởi mở, với chủ trương thân phương Tây. Ông bị tịch thu tài sản và bị bỏ tù từ năm 2003 cho đến khi được Putin ân xá vào này 20 Tháng Mười Hai, 2013, sau một thập niên tù tội. Ông hiện đang sống lưu vong ở Luân Đôn và thành lập Trung tâm Dossier nhằm điều tra các nguồn tài sản của Putin, không do Putin trực tiếp đứng tên nhưng do các tình nhân của ông ta đứng tên.

[Kyiv Post: The past Putin can’t let go]

5. Các máy bay phản lực Thụy Điển mà Ukraine có thể có, đã được được chế tạo để sống sót trước Nga—và đó là điểm mấu chốt

Ukraine có thể mua máy bay chiến đấu Gripen của Thụy Điển

Máy bay phản lực siêu thanh được thiết kế để bay từ các đường băng nhỏ và thậm chí cả những đoạn đường dài

Thiết kế này không phải là ngẫu nhiên: các máy bay thời Chiến tranh Lạnh cần phải sống sót sau cuộc ném bom tiềm tàng của Liên Xô

Phân tán đến các căn cứ thay thế này giúp máy bay chiến đấu thoát khỏi sự oanh tạc của Nga

Không quân Ukraine cuối cùng có thể sẽ được trang bị lại máy bay chiến đấu Saab Gripen E/F.

Máy bay phản lực siêu thanh nhanh nhẹn này đặc biệt phù hợp với phương thức chiến tranh của Ukraine, đòi hỏi lực lượng không quân phải phân tán rộng khắp các phi trường nhỏ và thậm chí cả đường băng trên bộ để tránh bị tấn công.

Điều này quan trọng vì máy bay phản lực của Ukraine vẫn tiếp tục bay bằng cách tránh các căn cứ không quân lớn, dễ bị tấn công - thay vào đó phân tán ra các xa lộ và đường băng ẩn trên khắp đất nước. Nhưng chiến lược sinh tồn này gây áp lực rất lớn lên máy bay. Mặc dù các lữ đoàn Ukraine có thể dụ dỗ máy bay F-16 của Mỹ vào cuộc sống du mục này, nhưng điều đó đòi hỏi các đội hỗ trợ cơ động và sự đối xử tận tình.

Gripen thì không—nó được chế tạo cho chiến tranh dã chiến. Thụy Điển đã thiết kế máy bay phản lực này vào những năm 1980 đặc biệt để chống chọi với các cuộc không kích của Liên Xô vào các căn cứ không quân, thay vào đó, nó hoạt động trên các xa lộ rải rác khắp đất nước.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy đã gặp Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson tại Helsinki để thảo luận về thỏa thuận này. “Chúng tôi hy vọng hợp đồng tương lai sẽ cho phép chúng tôi mua ít nhất 100 máy bay phản lực này”, Tổng thống Zelenskiy nói.

Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pål Jonson cho biết về thương vụ mua lại có khả năng trị giá nhiều tỷ đô la này: “Chúng tôi đang tìm hiểu cách thức tài trợ cho thương vụ này”.

Có thể mất nhiều năm nữa những chiếc Gripen đầu tiên mới đến Ukraine. Nếu đúng như vậy, chúng sẽ hòa nhập rất nhanh.

Tại sao các hoạt động phân tán giúp không quân Ukraine tồn tại?

Máy bay chiến đấu của Thụy Điển được thiết kế đặc biệt để bay trên đường băng ngắn, gồ ghề—giống như các máy bay chiến đấu hiện tại của lực lượng không quân Ukraine, chủ yếu là máy bay của Liên Xô cũ—tất cả nhằm tránh bị máy bay điều khiển từ xa của Nga phát hiện và bị hỏa tiễn Nga bắn phá.

Thực hành phân tán khó khăn nhưng quan trọng này là lý do chính khiến không quân Ukraine vẫn phải chiến đấu sau 44 tháng tham gia cuộc chiến tranh rộng lớn với Nga. Nhiều máy bay phản lực mà Ukraine mất đã bị bắn trúng tại các căn cứ không quân chính của không quân, vốn là những căn cứ lớn, dễ bị tấn công và được các nhà hoạch định tấn công của Nga biết rõ.

Những máy bay phản lực của Ukraine còn sống sót là những máy bay đã tránh các căn cứ lớn mà thay vào đó bay từ các phi trường dân sự nhỏ và các đoạn xa lộ dài.

Các yếu tố sống còn quan trọng của máy bay Ukraine:

Khả năng hoạt động trên xa lộ và đường băng tạm thời

Khoảng cách cất cánh ngắn dưới 500 mét

Bảo vệ chống lại các mảnh vỡ đối tượng lạ, gọi tắt là FOD

Phân tán nhanh chóng để tránh các cuộc tấn công tập trung của Nga

Yêu cầu thiết bị hỗ trợ mặt đất tối thiểu

Máy bay chiến đấu chính của Ukraine, Mikoyan MiG-29 do Liên Xô sản xuất, rất giỏi trong các hoạt động phân tán.

Khi một chiếc MiG-29 siêu thanh hạ cánh xuống càng đáp được gia cố, các cửa sẽ đóng lại trên các cửa hút gió, trong khi các cổng sẽ mở ra trên các cửa hút gió. Hệ thống này ngăn đá và các “mảnh vỡ lạ”, gọi tắt là FOD khác làm hỏng động cơ máy bay khi máy bay đang hoạt động trên đường băng hoặc đường bộ bẩn.

Các hệ thống chống FOD tương tự là tiêu chuẩn trên các máy bay phản lực kiểu Liên Xô được trang bị cho lực lượng không quân Ukraine: không chỉ MiG-29 mà còn cả máy bay ném bom Sukhoi Su-24, máy bay tấn công Su-25 và máy bay đánh chặn Su-27.

Độ bền và yêu cầu đường băng ngắn của máy bay—một chiếc MiG-29 chỉ cần khoảng 300 m—là lý do tại sao chúng vẫn được sử dụng trong lực lượng không quân Ukraine.

Tại sao máy bay F-16 của Mỹ gặp khó khăn trong điều kiện ở Ukraine

Máy bay do phương Tây sản xuất của Ukraine cần nhiều năng lượng hơn và kém bền bỉ hơn. Đặc biệt, máy bay F-16 của Lockheed Martin do Mỹ thiết kế không phù hợp cho các hoạt động trên đường băng đầy mảnh vỡ.

Chúng không có hệ thống chống FOD. Và các cửa hút gió dưới thân máy bay thì há hốc, gần như nuốt trọn đất và đá. Mặc dù các lữ đoàn Ukraine vẫn điều khiển F-16 từ các đường băng phân tán, nhưng họ làm điều đó rất cẩn thận. Không phải vô cớ mà không quân đã tập hợp các đơn vị cơ động đặc biệt với đầy đủ thiết bị hỗ trợ cần thiết để cất và hạ cánh một chiếc F-16 mỏng manh trên đường băng bẩn.

Điều đáng lo ngại hơn là một chiếc F-16 cần 800 m đường băng để cất cánh với toàn bộ trọng lượng.

Ngược lại, Gripen là một chiếc máy bay nhỏ gọn, mạnh mẽ, linh hoạt - phù hợp hơn cho các hoạt động phân tán. Nó không có cửa chống vật cản, gọi tắt là FOD như MiG, nhưng lại có bộ phận hạ cánh cao giúp tránh được các mảnh vỡ. Và nhờ bộ đảo chiều lực đẩy và cánh mũi, đồng thời cũng là phanh, Gripen có thể hoạt động trên bề mặt sạch sẽ ở độ cao 500 m.

Đường lối của Thụy Điển xuất phát từ hệ thống “Bas 90” - một mạng lưới xa lộ, kho nhiên liệu ngầm và cơ sở hạ tầng tối thiểu được thiết kế để chống chọi với các cuộc không kích của Liên Xô, vốn đã phá hủy các căn cứ không quân truyền thống. Cơn ác mộng Chiến tranh Lạnh đó chưa bao giờ thành hiện thực với Thụy Điển. Nhưng Ukraine hiện đang sống trong nó.

Chừng nào Nga còn là mối đe dọa chính đối với an ninh Ukraine, máy bay chiến đấu của Ukraine phải hoạt động trong phạm vi của máy bay điều khiển từ xa tầm xa, hỏa tiễn hành trình và hỏa tiễn đạn đạo có thể biến các căn cứ không quân lớn thành vùng tiêu diệt.

Sự phân tán sẽ là chìa khóa cho sự sống còn của họ. Máy bay chiến đấu có khả năng phân tán tốt nhất rõ ràng là lựa chọn tốt nhất cho máy bay chiến đấu chủ lực tương lai của Ukraine.

Chiếc máy bay phản lực mà Thụy Điển thiết kế để ẩn náu khỏi hỏa tiễn của Nga vào những năm 1980 có thể sớm phải đối mặt với chúng ngoài đời thực - 40 năm sau, trên bầu trời Ukraine chứ không phải trên những cánh rừng Thụy Điển.

[Europe Maidan: The Swedish jets Ukraine could get were built to survive Russia—and that’s the point]

6. Hoa Kỳ cảnh báo về tình trạng thiếu hụt máy bay chiến đấu khẩn cấp

Theo các hãng thông tấn trong ngành công nghiệp quốc phòng trích dẫn một báo cáo gửi Quốc hội về yêu cầu của phi đội trong 10 năm tới, Không quân Hoa Kỳ có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt máy bay chiến đấu.

Kế hoạch mở rộng phi đội máy bay chiến đấu được mã hóa chiến đấu của Không quân có thể cần thêm ngân sách từ Quốc hội. Vào tháng 3, Tư lệnh Dự bị Không quân Hoa Kỳ đã làm chứng rằng tình trạng thiếu hụt ngân sách và máy bay cũ kỹ đang gây nguy hiểm cho khả năng sẵn sàng chiến đấu, đồng thời cảnh báo rằng nguồn lực hạn chế có thể làm suy yếu khả năng ứng phó nhanh chóng của Lực lượng Dự bị trước các cuộc khủng hoảng trong và ngoài nước. Đội bay ước tính gần 5.000 máy bay của Không quân hiện đã là nhỏ nhất trong lịch sử 78 năm của lực lượng này.

“Mã chiến đấu” nghĩa là máy bay được phân bổ cho các phi đội được trang bị đầy đủ và huấn luyện cho các nhiệm vụ tác chiến. Điều này không bao gồm máy bay ném bom, máy bay tiếp dầu, máy bay vận tải hoặc máy bay huấn luyện.

Kế hoạch cơ cấu lực lượng chiến đấu 10 năm được trình lên Quốc hội trong tháng này cho biết Không quân cần tổng cộng 1.558 máy bay chiến đấu được trang bị vũ khí chiến đấu - nhiều hơn gần 300 chiếc so với số lượng dự kiến hiện tại là 1.271 chiếc trong năm tài chính 2026 - để đáp ứng Hướng dẫn chiến lược quốc phòng tạm thời của chính quyền Tổng thống Trump.

Kế hoạch không chính thức yêu cầu Quốc hội đưa ra một khoản tiền cụ thể. Không quân cho biết họ phải đẩy nhanh việc mua sắm máy bay chiến đấu để đạt được mục tiêu, nhưng cảnh báo rằng các ưu tiên hiện đại hóa cạnh tranh có thể hạn chế khả năng chi trả của họ, báo cáo cho biết thêm.

Theo tuyên bố của Tham mưu trưởng Không quân Hoa Kỳ, Tướng David W. Allvin trong phiên điều trần về yêu cầu ngân sách năm tài chính 2026 của Không quân trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện vào tháng 6, lực lượng này đang đầu tư vào các máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo như F-47 theo kế hoạch và nâng cấp các máy bay chiến đấu hiện có như F-35 và F-15 để duy trì khả năng răn đe.

Hoa Kỳ có bao nhiêu máy bay chiến đấu?

Không có hồ sơ chính thức nào về con số chính xác được công bố rộng rãi và các nguồn tin cũng khác nhau. Tờ Defense Daily đưa tin vào tháng 9, trích dẫn Viện Nghiên cứu Hàng không Vũ trụ Mitchell, rằng Không quân Hoa Kỳ ước tính có tổng cộng hơn 2.000 máy bay chiến đấu, chủ yếu là F-16 của Lockheed Martin, với tối đa 750 chiếc có khả năng chiến đấu.

Theo Chỉ số Sức mạnh Quân sự Hoa Kỳ năm 2024 của Heritage Foundation, vào cuối năm tài chính 2023, lực lượng Không quân bao gồm 1.432 máy bay chiến đấu đang phục vụ, trong đó 886 máy bay được chỉ định là chiến đấu.

Các chuyên gia và quan chức hàng không vũ trụ cảnh báo rằng Không quân đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng về khả năng sẵn sàng và năng lực, với phi đội máy bay chiến đấu già cỗi và khả năng hoạt động suy giảm.

Số lượng máy bay chiến đấu của Hoa Kỳ so với Trung Quốc và Nga

Theo danh mục Lực lượng Không quân Thế giới năm 2025 do trang web chuyên ngành FlightGlobal công bố, lực lượng không quân và hải quân Trung Quốc vận hành 1.433 máy bay chiến đấu, không bao gồm 150 máy bay ném bom hạng nặng H-6 được cả hai lực lượng sử dụng, cũng như máy bay tiếp dầu, máy bay vận tải quân sự và máy bay phản lực huấn luyện.

Trong số này có ít nhất 19 máy bay tàng hình thế hệ thứ năm J-20 mới nhất của Lực lượng Không quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc tại thời điểm báo cáo được công bố vào tháng 11 năm 2024.

Đội bay chiến đấu của không quân Nga có hơn 1.000 chiếc, không bao gồm 57 máy bay ném bom chiến lược Tu-22M, 47 máy bay Tu-95 và 15 máy bay Tu-160.

Theo ước tính của báo cáo, ba loại máy bay cánh cố định phổ biến nhất trong phi đội của nước này là máy bay chiến đấu Su-27/30/35 với 384 đơn vị đang hoạt động, máy bay chiến đấu MiG-29/35 với 236 đơn vị đang hoạt động và máy bay ném bom chiến thuật Su-24 với 269 đơn vị.

[Newsweek: US Warned of Urgent Fighter Jet Shortage]

7. Nigeria phản ứng trước lời cảnh báo của Tổng thống Trump về ‘vụ thảm sát hàng loạt’ người theo Kitô giáo

Nigeria cho biết họ cam kết giải quyết vấn đề chủ nghĩa cực đoan bạo lực, nhưng bác bỏ mọi cáo buộc về tội diệt chủng ở quốc gia đông dân nhất Phi Châu sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump cho biết hàng ngàn người theo Kitô giáo đang bị giết trong một “cuộc thảm sát hàng loạt” do những kẻ Hồi giáo cực đoan gây ra và Kitô Giáo đang phải đối mặt với mối đe dọa sống còn tại đây.

Yusuf Maitama Tuggar, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, cho biết trong một thông điệp gửi tới Newsweek: “Để tránh mọi nghi ngờ và để thể hiện sự tôn trọng đối với tất cả các nạn nhân và người sống sót trên toàn thế giới sau tội ác chống lại loài người độc nhất và khủng khiếp này, hãy để hồ sơ cho thấy rằng không có tội diệt chủng nào, hiện tại hoặc mãi mãi, ở Nigeria”.

Nigeria là quốc gia có sức ảnh hưởng lớn tại Phi Châu với dân số khoảng 240 triệu người và từ lâu đã bác bỏ những ý kiến của một số nhóm Kitô giáo Tin lành và chính trị gia Hoa Kỳ cho rằng việc giết hại Kitô hữu là một chiến dịch tiêu diệt có chủ đích chứ không phải là một phần của bạo lực đang diễn ra do những kẻ cực đoan Hồi giáo và cướp bóc thường xuyên giết hại người Hồi giáo ở quốc gia Tây Phi này.

Mối quan hệ ngày càng xấu đi giữa Hoa Kỳ và Nigeria, quốc gia hiện có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt tiềm tàng, có thể ảnh hưởng đến vị thế của Hoa Kỳ nói chung ở Phi Châu, nơi sức ảnh hưởng ngoại giao của Trung Quốc ngày càng tăng.

Nigeria, nơi dân số gần như chia đều giữa người theo Kitô giáo và đạo Hồi, đã phải hứng chịu nhiều thập niên bạo lực có nguồn gốc không chỉ từ tôn giáo mà còn từ sự chia rẽ sắc tộc, tội phạm, chính trị địa phương, nghèo đói và các cuộc chiến tranh giành đất đai giữa nông dân và người chăn nuôi, tình hình ngày càng trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu.

Hôm thứ Sáu, Tổng thống Trump cáo buộc chính phủ Nigeria đã không ngăn chặn được cuộc đàn áp người theo Kitô giáo. Trên trang Truth Social, ông cho biết ông dự định liệt kê Nigeria là “quốc gia đặc biệt đáng quan ngại” vì vi phạm tự do tôn giáo. Điều này có thể mở đường cho các biện pháp trừng phạt và dẫn đến việc hạn chế viện trợ phi nhân đạo.

“Kitô giáo đang phải đối mặt với mối đe dọa hiện hữu ở Nigeria. Hàng ngàn Kitô hữu đang bị sát hại. Những kẻ Hồi giáo cực đoan phải chịu trách nhiệm cho vụ thảm sát hàng loạt này. Tôi xin tuyên bố Nigeria là “QUỐC GIA ĐẶC BIỆT ĐÁNG QUAN TÂM”, Tổng thống Trump nói.

Nigeria lần đầu tiên bị đưa vào danh sách theo dõi tự do tôn giáo của Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump vào năm 2020, nhưng danh sách này đã được dỡ bỏ dưới thời chính quyền của Tổng thống Joe Biden.

“Hoa Kỳ đã đưa ra tuyên bố về tự do tôn giáo. Nigeria đã ghi nhận điều này”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Kimiebi Imomotimi Ebienfa cho biết hôm thứ Bảy. “Chúng tôi vẫn kiên quyết với quyết tâm giải quyết chủ nghĩa cực đoan bạo lực được thúc đẩy bởi các nhóm lợi ích đặc biệt, những kẻ đã góp phần gây ra sự suy thoái và chia rẽ ở các quốc gia trên khắp khu vực Tây Phi và Sahel giao thoa.”

[Newsweek: Nigeria Responds to Trump Warning of Christian ‘Mass Slaughter’]

8. Nga hạ sát ít nhất 15 người, làm bị thương 20 người trên khắp Ukraine trong ngày qua

Hôm Thứ Hai, 03 Tháng Mười Một, phát ngôn nhân cảnh sát quốc gia Ukraine, Đại Úy Alyona Lyutnytska, cho biết ít nhất 15 thường dân đã thiệt mạng và 20 người khác bị thương trong các cuộc tấn công của Nga trên khắp Ukraine trong ngày 2 Tháng Mười Một.

Nga đã tấn công vào Ukraine qua đêm bằng hai hỏa tiễn đạn đạo Iskander M và 79 máy bay điều khiển từ xa tấn công, bao gồm khoảng 50 máy bay điều khiển từ xa loại Shahed, cũng như máy bay điều khiển từ xa Gerbera và mồi bẫy.

Cô cho biết lực lượng phòng không của Ukraine đã bắn hạ 67 máy bay điều khiển từ xa và 12 máy bay điều khiển từ xa đã bắn trúng mục tiêu ở sáu địa điểm khác nhau.

Tại tỉnh Zaporizhzhia, lực lượng Nga đã thực hiện 753 cuộc tấn công vào 18 thị trấn, Thống đốc Ivan Fedorov cho biết. Các cuộc không kích đã giết chết một người và làm bị thương bốn người khác, bao gồm một cụ ông 91 tuổi, trong khu vực.

Chính quyền đã nhận được 31 báo cáo về thiệt hại về nhà cửa, căn nhà, xe cộ và cơ sở hạ tầng. Sau vụ tấn công, 11.434 người tiêu dùng vẫn chưa có điện, và các công nhân năng lượng vẫn đang nỗ lực khắc phục hậu quả, ông Fedorov cho biết.

Tại tỉnh Donetsk, năm người đã thiệt mạng và hai người bị thương do các cuộc tấn công của Nga, Thống đốc Vadym Filashkin cho biết.

Filashkin cũng cho biết các cuộc tấn công của Nga vào các cơ sở năng lượng đã khiến toàn bộ khu vực chìm trong bóng tối.

“Toàn bộ tỉnh Donetsk đang mất điện. Do các cuộc tấn công của kẻ thù vào cơ sở hạ tầng, tình trạng mất điện khẩn cấp đã bắt đầu xảy ra trên lưới điện quốc gia”, ông nói.

Các dịch vụ khẩn cấp đang nỗ lực khôi phục nguồn điện cho khu vực.

Tại tỉnh Odessa, hai người đã thiệt mạng và ba người bị thương do một cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa của Nga vào cơ sở hạ tầng dân sự, Thống đốc Oleh Kiper cho biết. Năm xe tải đã bốc cháy trong cuộc tấn công — bốn xe trống, và một xe chở ngũ cốc chở đậu nành.

Theo Thống đốc Oleksandr Prokudin, tại tỉnh Kherson, lực lượng Nga đã tiến hành các cuộc không kích bằng máy bay điều khiển từ xa, pháo binh và không quân vào hơn 20 thị trấn, bao gồm cả Kherson. Một người đã thiệt mạng và hai người bị thương.

Các cuộc tấn công nhắm vào các khu dân cư và cơ sở hạ tầng xã hội quan trọng, gây thiệt hại cho bốn tòa nhà chung cư, 12 ngôi nhà và nhiều phương tiện giao thông.

Theo Thống đốc Vladyslav Haivanenko, tại tỉnh Dnipropetrovsk, bốn người đã thiệt mạng, bao gồm một trẻ em 11 tuổi và một trẻ em 14 tuổi, và 6 người bị thương trong các cuộc tấn công bằng máy bay điều khiển từ xa của Nga.

Tại tỉnh Kharkiv, một người đàn ông 54 tuổi đã thiệt mạng do các cuộc không kích của Nga, Thống đốc Oleh Syniehubov cho biết. Ông cho biết thêm rằng 6.996 gia cư hiện đang tạm thời bị mất điện.

Tại tỉnh Sumy, Thống đốc Oleh Hryhorov cho biết một người đã thiệt mạng và hai người bị thương trong các cuộc tấn công của Nga. Một người đàn ông 29 tuổi đã bị thương khi xe của anh bị máy bay điều khiển từ xa đâm trúng. Lực lượng Nga đã thực hiện 61 cuộc tấn công vào 26 thị trấn.

Tại tỉnh Chernihiv, Thống đốc Vyacheslav Chaus cho biết lực lượng Nga đã thực hiện 53 cuộc tấn công trên khắp khu vực, làm một thường dân bị thương và gây thiệt hại cho cơ sở hạ tầng dân sự và cơ sở hạ tầng thiết yếu. Tại quận Koryukivka, một hỏa tiễn đạn đạo của Nga đã tấn công một doanh nghiệp nông nghiệp.

[Kyiv Independent: Russia kills at least 15, injures 20 across Ukraine over past day]