Luke Coppen của The Pillar, ngày 04/10/2025, có bài viết về Tân Tổng Giám Mục Canterbury của Hiệp thông Anh Giáo, Sarah Mullaby:

Với 85 triệu thành viên tại 165 quốc gia, Hiệp thông Anh giáo là cộng đồng Kitô giáo lớn thứ ba sau Công Giáo và Chính thống giáo Đông phương. Do đó, việc bổ nhiệm lãnh đạo tinh thần mới là một vấn đề lớn.

Chính phủ Vương quốc Anh cho biết vào ngày 3 tháng 10 rằng Vua Charles III, Thống đốc Tối cao của Giáo hội Anh, đã phê chuẩn việc đề cử Giám mục Sarah Mullally làm Tổng Giám mục Canterbury tiếp theo, lãnh đạo Giáo phận Canterbury Anh giáo và đương nhiên là người đứng đầu tinh thần của Hiệp thông Anh giáo lỏng lẻo.

Thông cáo báo chí đưa ra tuyên bố này cho biết: “Là Tổng Giám mục Canterbury thứ 106 kể từ khi Thánh Augustinô từ Rome đến Kent vào năm 597, Giám mục Sarah sẽ là người phụ nữ đầu tiên đảm nhiệm chức vụ này”— ám chỉ tuyên bố của Anh giáo về sự kế nhiệm liên tục của các tổng giám mục Canterbury, bất chấp việc Giáo hội Anh giáo được thành lập như một thực thể riêng biệt với Giáo Hội Công Giáo trong thời kỳ Cải cách.

Tổng Giám mục Canterbury được chỉ định là ai? Và việc bổ nhiệm bà có ý nghĩa gì đối với mối quan hệ Anh giáo-Công Giáo?

Có một Giáo phận Canterbury thực sự không?

Có, Giáo phận Canterbury của Anh giáo tập trung vào nhà thờ chính tòa trong thành phố, nơi Thánh Thomas Becket tử đạo.

Mặc dù giáo phận có nguồn gốc từ sự xuất hiện của những nhà truyền giáo Công Giáo đầu tiên tại Kent, do Thánh Augustinô dẫn đầu vào năm 597, giáo phận đã chính thức ly khai khỏi Rome vào năm 1534, với việc thông qua Đạo luật Tối cao - đạo luật thiết lập nhà vua là người đứng đầu Giáo hội Anh.

Các Tổng Giám mục Canterbury hiện đại vẫn là người đứng đầu của lãnh thổ lịch sử này, mặc dù trên thực tế, họ dành phần lớn thời gian lãnh đạo Giáo hội Anh và hoạt động như đại diện toàn cầu của Hiệp thông Anh giáo, dành phần lớn thời gian tại dinh thự của tổng giám mục tại Cung điện Lambeth ở London. Thay thế tổng giám mục, giám mục phó cao cấp của tổng giáo phận, Giám mục Dover, thường lãnh đạo giáo phận hàng ngày.

Giáo hội có công nhận các giám mục Anh giáo là những người đã được tấn phong hợp lệ không?

Trong tông thư Apostolicae Curae năm 1896, Đức Giáo Hoàng Lêô XIII tuyên bố việc phong chức trong cộng đồng Anh giáo là "hoàn toàn vô hiệu và hoàn toàn vô giá trị", mặc dù, xét về mặt lịch sử thuần túy, có thể thấy một dòng dõi từ Giáo Hội Công Giáo trước thời Cải cách.

Đức Giáo Hoàng Lêô XIII kết luận rằng những thay đổi trong nghi thức phong chức được đưa ra trong những năm đầu của Giáo hội Anh giáo đã vô hiệu hóa ý định phong chức bí tích theo cách hiểu của Giáo Hội Công Giáo.

Cho đến ngày nay, các cựu giáo sĩ Anh giáo, bao gồm cả các giám mục, những người bước vào hiệp thông trọn vẹn với Rôma, phải được phong chức bí tích trong Giáo Hội Công Giáo trước khi có thể thi hành thừa tác vụ.

Tất nhiên, Giáo hội cũng dạy rằng việc phong chức linh mục hoặc giám mục chỉ dành riêng cho nam giới, vì vậy ngay cả khi một cuộc phong chức hợp lệ được thực hiện cho một phụ nữ, thì về bản chất, nó vẫn không hợp lệ.

Sarah Mullally là ai?

Sarah Mullally là Giám mục Anh giáo 63 tuổi của London, người trước đây từng là giám đốc điều dưỡng của Anh.

Bà là một trong những ứng viên sáng giá kế nhiệm Tổng Giám mục Justin Welby, người đã từ chức Tổng Giám mục Canterbury vào tháng 11 năm 2024, sau những chỉ trích gay gắt về cách xử lý một vụ lạm dụng tình dục.

Bà tên thật là Sarah Elisabeth Bowser, sinh ngày 26 tháng 3 năm 1962 tại Woking, Surrey. Bà trở thành tín hữu Ki-tô giáo năm 16 tuổi và bắt đầu sự nghiệp lâu dài và vẻ vang tại Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh, mô tả nghề điều dưỡng là "một cơ hội để phản ảnh tình yêu của Thiên Chúa".

Năm 1987, bà kết hôn với Eamonn Mullally, một hướng dẫn viên du lịch người London gốc Ireland, và họ cùng nhau nuôi dạy hai con.

Giáo hội Anh, giáo hội chính thức của đất nước (giáo hội nhà nước) và là giáo hội mẹ của Hiệp thông Anh giáo, đã phê chuẩn việc phong chức linh mục cho phụ nữ vào năm 1992 và phong chức giám mục cho phụ nữ vào năm 2014.

Sarah Mullally được phong chức linh mục Anh giáo vào năm 2001 và trở thành giám mục vào năm 2015. Danh tiếng của bà trên toàn quốc đã tăng lên đáng kể vào năm 2018 khi bà được bổ nhiệm làm Giám mục Luân Đôn, chức vụ quan trọng thứ ba trong Giáo hội Anh sau Tổng Giám mục Canterbury và Tổng Giám mục York. Việc bổ nhiệm này cũng mang lại cho bà một ghế trong Viện Quý tộc, Thượng viện của Quốc hội Anh, và đồng nghĩa với việc bà đóng một vai trò nổi bật trong lễ đăng quang của Vua Charles năm 2023.

Mullally được truyền thông Anh miêu tả là một người theo chủ nghĩa tự do thần học. Nhưng bà tự mô tả mình là “rất tôn trọng những người, vì lý do thần học, không thể chấp nhận vai trò linh mục hay giám mục của tôi” — ám chỉ những nhóm và cá nhân Anh giáo vẫn là thành viên của Giáo hội Anh nhưng hoạt động theo các thỏa thuận mục vụ và cơ cấu đặc biệt mà không thừa nhận nữ giáo sĩ.

Có lẽ gây tranh cãi nhất đối với người Công Giáo, Mullally mô tả mình như người “ủng hộ quyền lựa chọn” trong một bài đăng trên blog năm 2012.

Bà viết: “Tôi ngờ rằng tôi sẽ mô tả cách tiếp cận của mình đối với vấn đề này là ủng hộ quyền lựa chọn hơn là ủng hộ sự sống, mặc dù nếu nó là một chuỗi liên tục, tôi sẽ ở đâu đó trên chuỗi đó, hướng tới ủng hộ sự sống khi nó liên quan đến lựa chọn của tôi và sau đó cho phép lựa chọn khi nó liên quan đến người khác”.

Mullally sẽ chính thức trở thành Tổng Giám mục Canterbury tại một buổi lễ vào ngày 28 tháng 1 năm 2026 tại Nhà thờ St. Paul ở London. Bà sẽ được tấn phong tại Nhà thờ Canterbury ở Kent vào tháng 3 năm 2026.

Đâu là tác động đại kết?

Phản ứng đầu tiên của Công Giáo đối với việc đề cử Mullally đến từ Hồng Y Vincent Nichols, Chủ tịch Hội đồng Giám mục Anh và xứ Wales.

Ngài hoan nghênh việc bổ nhiệm nhưng không lưu ý rằng Mullally sẽ là người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ này hoặc nêu bật bất cứ tác động đại kết tiềm tàng nào.

Ngài nói: “Bà ấy sẽ mang đến nhiều ân sủng và kinh nghiệm cá nhân cho vai trò mới của mình. Những thách thức và cơ hội mà tân Tổng Giám mục phải đối diện là rất nhiều và đáng kể. Thay mặt cộng đồng Công Giáo của chúng ta, tôi xin cam đoan với bà về những lời cầu nguyện của chúng ta.”

ĐHY Nichols khó có thể làm việc cùng Mullally vì ngài sẽ bước sang tuổi 80 vào tháng 11 và dự kiến sẽ từ chức Tổng Giám mục Westminster, nhà lãnh đạo Công Giáo nổi tiếng nhất nước Anh.

Đức Hồng Y Kurt Koch, chủ tịch Bộ Cổ vũ Hiệp nhất Kitô giáo, cũng đã có một cách tiếp cận kín đáo tương tự với ĐHY Nichols trong một lá thư chúc mừng Mullally được bổ nhiệm.

Ngài viết: “Tôi cầu xin Chúa ban cho bà những ân sủng cần thiết cho sứ vụ đầy thử thách mà bà đã được kêu gọi, trang bị cho bà trở thành khí cụ của sự hiệp thông và hiệp nhất cho các tín hữu mà bà sẽ phục vụ”.

Vatican dường như không mấy quan tâm đến việc đề cử nữ Tổng Giám mục Anh giáo đầu tiên của Canterbury, mặc dù có thể có những lo ngại về lập trường đạo đức của Mullally.

Năm 1992, Giáo Hội Công Giáo đã tuyên bố rõ ràng rằng việc phong chức cho phụ nữ là một trở ngại nghiêm trọng cho những nỗ lực thúc đẩy sự hiệp nhất Anh giáo - Công Giáo. Vào thời điểm đó, Giáo hội nhận thức rằng bước đi này chắc chắn sẽ dẫn đến việc có các nữ giám mục Anh giáo, vì vậy sẽ không có gì ngạc nhiên khi một phụ nữ được coi là ứng viên lãnh đạo Cộng đồng Anh giáo.

Vatican đã có các nghi thức được thiết lập rõ ràng để tiếp nhận các nữ giám mục từ các cộng đồng Tin lành. Ví dụ, đầu tuần này, Bộ Thúc đẩy Hợp nhất Kitô giáo đã tiếp đón Giám mục Kristina Kühnbaum-Schmidt, một nữ giám mục người Đức theo đạo Luther.

Các nhà lãnh đạo Công Giáo trên khắp thế giới cũng đã quen với việc tiếp xúc với các nữ giám mục Thệ Phản. Ví dụ, Hồng Y Anders Arborelius của Stockholm có mối quan hệ đại kết chặt chẽ với Giám mục Karin Johannesson của Giáo hội Luther Thụy Điển.

Tuy nhiên, các viên chức Vatican có thể cần phải cân nhắc kỹ lưỡng cách thức tổ chức biến cố cầu nguyện đại kết quan trọng khi có sự hiện diện của các nhà lãnh đạo của ba cộng đồng Kitô giáo lớn nhất — Đức Giáo Hoàng Leo XIV, Đức Thượng phụ Đại kết Bartholomew I, và Tổng Giám mục được chỉ định Sarah Mullally.

Các xu hướng gần đây trong thế giới đại kết cũng cho thấy việc bổ nhiệm Mullally sẽ có tác động hạn chế đến quan hệ Anh giáo-Công Giáo. Trong những thập niên gần đây, phong trào đại kết đã chuyển trọng tâm từ các tuyên bố chung mang tính đột phá sang điều mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô gọi là "đại kết của cuộc sống", nhấn mạnh đến sự chung sống và hợp tác hàng ngày.

Sự thay đổi trọng tâm này đã cho phép các nhà lãnh đạo Giáo hội gác lại những bất đồng thần học, mặc dù đối thoại giữa các nhà thần học Anh giáo và Công Giáo vẫn tiếp tục thông qua các cơ quan như ARCIC và IARCCUM.

Cha James Bradley, phó giáo sư giáo luật tại Đại học Công Giáo Hoa Kỳ và là thành viên của Giáo hạt Cá nhân Đức Mẹ Walsingham, đã chia sẻ với The Pillar qua email: “Phong trào Oxford vào thế kỷ 19 đã thách thức Giáo hội Anh về nguồn gốc cũng như bản sắc của Giáo hội ngày nay. Những người ủng hộ phong trào này đã tìm cách đưa Giáo hội trở lại với các yếu tố Công Giáo vẫn còn hiện diện trong truyền thống Anh giáo, điều mà Công đồng Vatican II sau này đã thừa nhận và coi trọng.”

“Những diễn biến xung quanh việc phong chức cho phụ nữ trong Giáo hội Anh giáo vừa là chất xúc tác vừa là kết quả của quyết tâm được đưa ra trong khoảng 50 năm qua rằng Giáo hội Anh giáo không nên chủ yếu nhìn vào nguồn gốc của mình trong Giáo hội của thiên niên kỷ thứ nhất, mà là vào các sự kiện của thế kỷ 16.”

“Điều này có nghĩa là nền tảng giáo lý chung vốn rất rõ ràng giữa Anh giáo và Công Giáo trong thời kỳ hậu Công đồng ngày nay đã bị thu hẹp đáng kể. Việc bổ nhiệm mới này, theo cách riêng của nó, chỉ đơn giản là sự thừa nhận thực tế đó, vốn đã tồn tại gần 20 năm.”

Cha Bradley cho biết việc bổ nhiệm Mullally sẽ không làm giảm cam kết của Rome đối với chủ nghĩa đại kết.

Cha nói: "Giáo Hội Công Giáo luôn kiên định với đối thoại đại kết, và chúng ta không nên kỳ vọng điều này bị ảnh hưởng bởi việc bổ nhiệm này".

"Quan hệ đại kết chắc chắn sẽ tiếp tục, và với một giáo hoàng mới và một Tổng Giám mục Canterbury mới — như trường hợp của Đức Giáo Hoàng Phanxicô và Justin Welby — sẽ có một cơ hội mới để xây dựng các mối quan hệ bản thân dựa trên sự tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau.”

“Nhưng mục tiêu trước mắt của đối thoại thực sự đã thay đổi từ hòa giải tập thể sang phối hợp và hợp tác đơn thuần.”

Cha Ed Tomlinson, một linh mục khác của Giáo hạt Tòng nhân Đức Mẹ Walsingham, cho biết việc bổ nhiệm Mullally có thể có tác động sâu sắc đến một số khu vực của Hiệp thông Anh giáo.

Ngài viết choThe Pillar qua email “Đối với những người quan tâm đến lòng trung thành với Kinh Thánh và đức tin lịch sử trong mọi thời đại, việc bổ nhiệm này gần như chắc chắn sẽ là một thách thức và đối với một số người là một thảm họa”.

“Việc bổ nhiệm này đưa Giáo hội Anh đến gần hơn với tinh thần hiện đại của Giáo hội Episcopal ở Mỹ và xa rời sự hiện diện của Anh giáo ở Châu Phi và Châu Á, điều này sẽ gây căng thẳng cho sự hiệp nhất của Giáo hội Anh giáo toàn cầu. Dự kiến những người theo Ngũ Tuần sẽ dẫn đầu một sự phản đối bất mãn về vấn đề này.”

“Nó cũng đưa Giáo hội Anh giáo xa hơn nữa khỏi đức tin và thực hành của cả Công Giáo Rôma lẫn Chính thống giáo Đông phương, điều này sẽ có những tác động lớn đến đối thoại đại kết.”

Ngài nói thêm: “Điều này gần như chắc chắn sẽ dẫn đến một cử chỉ lịch sự mang tính đại kết, theo đó giáo lý không bao giờ được thảo luận nghiêm túc do những khác biệt không thể hòa giải và tình bạn chỉ được tôn vinh để chụp ảnh dễ dãi. Điều này sẽ trái ngược với công việc hiệp nhất đầy ý nghĩa mà Đức Giáo Hoàng Benedict XVI đã đề xuất thông qua việc thành lập các giáo hạt tòng nhân.”

Một số ít thành viên của Giáo hội Anh tiếp tục nhấn mạnh các yếu tố Công Giáo của Anh giáo. Năm 2010, trước khi có sự chấp thuận cho các nữ giám mục, khoảng 1,000 trong số 13,000 giáo xứ đã từ chối các nữ linh mục. Liệu viễn cảnh về một nữ Tổng Giám mục Canterbury có thúc đẩy một số tín hữu Anh giáo hướng tới sông Tiber?

Cha Bradley nói: “Các giáo hạt tòng nhân đại diện cho một con đường khác để tiến về phía trước. Một con đường vẫn kiên định theo đuổi sự hiệp nhất cụ thể và tìm kiếm một vị trí danh dự cho truyền thống Anh giáo trong Giáo Hội Công Giáo; là những Kitô hữu với nhau, chứ không chỉ là những Kitô hữu cho nhau.”

“Những người Anh giáo vẫn cam kết hòa giải với Giáo Hội Công Giáo đã có đề xuất này từ năm 2009. Nhưng lịch sử của Anh giáo — đặc biệt là Anh Công Giáo — là một lịch sử của những ranh giới được vạch ra trên cát. Có lẽ đây sẽ là một ranh giới mà một số người không thể vượt qua, trong khi những người khác sẽ một lần nữa thích nghi với thực tại mới.”

“Dù điều gì xảy ra, chúng ta không thể làm gì hơn ngoài việc lặp lại tình cảm và hy vọng của Thánh John Henry Newman: ‘Tôi xin gửi các lời cầu nguyện chân thành nhất, như chúng vốn như vậy, để tìm ra một phương cách nào đó thu hút về phía chúng ta rất nhiều người tốt, những người hiện đang run rẩy trước cổng’”