Giới thiệu

Người Công Giáo học hỏi Kinh Thánh không thể nào bỏ qua Bộ The Jerome Biblical Commentary (từ đây viết tắt là JBC). Bộ này ra đời năm 1968, mà theo các học giả tạo ra nó, vốn “hiện thân cuộc cách mạng trong ngành nghiên cứu Kinh Thánh Công Giáo diễn ra trong hai thập niên giữa việc xuất hiện thông điệp Divino Afflante Spiritu của Đức Giáo Hoàng Pi-ô XII năm 1943 và việc kết thúc Công đồng Vatican II dưới thời Đức Phao-lô VI năm 1965. Thông điệp này đã đóng vai trò như một Magna Carta [Đại Hiến Chương] cho phép người Công Giáo sử dụng các bài phê bình văn học và lịch sử vốn từ lâu bị nghi ngờ; Công đồng và Đức Phao-lô VI đã bảo vệ các kết quả đạt được bằng sự phê bình đó chống lại một cuộc tấn công phản động được thực hiện sau cái chết của Đức Pi-ô XII”.

Tuy nhiên, vì là bước đầu, mục tiêu khiêm tốn của Bộ này chỉ nhằm tập hợp những hiểu biết mới vào một nơi thuận tiện cho tất cả những ai quan tâm. Dù nó vẫn được nhiều người không theo Công Giáo đánh giá là bình luận súc tích nhất bằng tiếng Anh về Kinh thánh. Số lượng phát hành khoảng 200,000 bản và bản dịch sang tiếng Tây Ban Nha và tiếng Ý đã chứng minh cho sự chấp nhận rộng rãi của nó.

Có nhiều nhân tố khiến phải có một Bộ khác thay thế. Trước nhất, những người đóng góp ban đầu hầu như đều là giáo sĩ; ngày nay, số lượng học giả Công Giáo được đào tạo đã tăng lên, minh họa cho những thay đổi trong chính giáo hội. Do đó, một Bộ Bình luận mới có thể hưởng lợi từ một tỷ lệ đáng kể những người đóng góp giáo dân và phụ nữ. Những người đóng góp JBC thường công khai phụ thuộc vào công trình ban đầu của những người không theo Công Giáo đã hoạt động lâu hơn trong lĩnh vực này. Hiện nay, các cuộc điều tra ban đầu của những người Công Giáo đã tăng lên rất nhiều. Người Công Giáo và Tin lành đều có chất lượng học giả Kinh thánh ngang nhau. Sự tiến bộ như vậy phải được phản ảnh.

Đàng khác, đã có những thay đổi lớn trong nền học giả Kinh thánh nói chung trong phần tư thế kỷ qua. Khảo cổ học liên quan đến Kinh thánh đã phát triển mạnh mẽ ở Đất Thánh và các khu vực lân cận, và thông tin thu được đã tăng lên theo hình học. Các lý thuyết về niên đại và tái tạo lịch sử dựa trên dữ kiện trước năm 1970 đã phải được sửa đổi mạnh mẽ, đặc biệt là liên quan đến lịch sử của người Israel trước chế độ quân chủ. Các khám phá và ấn phẩm chép tay đã mang lại sự tinh vi hơn nhiều trong sự hiểu biết của chúng ta về các tác phẩm phi quy điển cùng thời hoặc tương tự như các sách Kinh thánh. Văn học và ngữ cảnh cách tiếp cận Kinh thánh đã được nhấn mạnh mạnh mẽ và các quan điểm mới đã được đưa ra trong phương pháp giải thích. Những hạn chế trong phân tích nguồn đã trở nên rõ ràng, với sự tập trung vào hình thức cuối cùng của văn bản là mối quan tâm chính của học thuật. Chiều sâu thần học của từ ngữ Kinh thánh đã giành được nhiều sự chú ý hơn, bao gồm cả sự đánh giá cao về bối cảnh dành cho từng cuốn sách của toàn bộ quy điển.

Bộ The New Jerome Biblical Commentary (Từ nay viết tắt là NJBC), ra đời năm 1988, đúng 20 năm sau bộ JBC, phản ảnh những điều trên, cải thiện nội dung và khuôn dạng, cập nhật danh mục tài liệu tham khảo và đáp ứng các mối quan tâm gần đây. Đặc biệt, các bài bình luận của NJBC dễ tham khảo hơn vì có thêm các tiêu đề chỉ chương và câu. Phần chủ đề đã được mở rộng bằng các bài viết về Chúa Giêsu và về Giáo hội sơ khai (bao gồm cả thuyết ngộ đạo và các tác phẩm của giáo hội dưới thời tông đồ). Có thể nói lượng thay đổi phát sinh từ các yếu tố khác nhau vừa được nêu là: hai phần ba mới đã được tạo ra với NJBC.

Tuy nhiên, mục tiêu và bình diện của NJBC vẫn giống như mục tiêu và bình diện của JBC: chú giải rõ ràng hướng đến đối tượng độc giả là những người có học thức muốn nghiên cứu Kinh thánh. Chúng tôi hy vọng đối tượng này sẽ bao gồm những người quan tâm đến tôn giáo và thần học ở mọi bình diện, những người cảm thấy cần có nền tảng đầy đủ về Kinh thánh. Đối tượng đó có lẽ đã trở nên đa dạng hơn kể từ khi JBC được viết. Tuy nhiên, vẫn các soạn giả đặc biệt chú ý đến các chủng sinh và giáo sĩ, những người cần có chú giải về Kinh thánh trong quá trình học thần học chính thức và để rao giảng trong thừa tác vụ của họ. Đối với họ, tập sách hiện tại có thể vừa là văn bản cơ bản trong chủng viện vừa là sách tham khảo trong những năm sau — như một nền tảng và một vade mecum (cẩm nang).

Các soạn giả cũng cho rằng một số độc giả cuối cùng có thể tiến tới nghiên cứu Kinh thánh sâu hơn, muốn tham khảo các bài báo khoa học và thậm chí là loạt bài bình luận trong đó toàn bộ một tập sách dành riêng cho một sách duy nhất của Kinh thánh. Giáo viên cũng sẽ muốn được hỗ trợ cụ thể. Với suy nghĩ này, họ đã cố gắng cung cấp nhiều hướng dẫn thư mục bằng nhiều ngôn ngữ và giới thiệu cho người đọc thuật ngữ kỹ thuật cần thiết cho nghiên cứu chi tiết hơn.

Cũng cần lưu ý tới khía cạnh đại kết. Tuy chỉ các tác giả Công Giáo Rôma mới được mời đóng góp cho NJBC, nhưng NJBC không rơi vào “hình ảnh sai lầm cho rằng, trong khi người Tin lành có nhiều cách giải thích Kinh thánh, thì người Công Giáo chỉ có một cách, do các thẩm quyền Giáo Hội chỉ định. Thực tế là Giáo Hội Công Giáo Rôma chưa bao giờ tuyên bố rõ ràng về ý nghĩa của một đoạn văn đối với tác giả Kinh thánh đã viết ra nó hoặc đối với khán giả đọc nó lần đầu tiên (Hermeneutics, 71:80-87)”. Do đó, có thể nói Bộ NJBC cho phép độc giả của mọi tín ngưỡng tôn giáo nhìn thấy một nhóm học giả Công Giáo tiêu biểu đang làm việc—không phải là một số ít biệt lập và được cho là tự do, mà là gần bảy mươi cộng tác viên đã giảng dạy Kinh thánh tại mọi loại trường đại học, cao đẳng và chủng viện ở Hoa Kỳ, Canada và nước ngoài. Họ minh họa cho phạm vi dị thể chú giải có thể tìm thấy trong bất cứ cộng đồng học giả nào.

Mặt khác, việc chỉ mời các tác gỉa Công Giáo Rôma đóng góp là để “chứng minh thông qua một bài bình luận phê bình hoàn toàn do người Công Giáo viết rằng quyền tự do nghiên cứu Kinh thánh đang diễn ra được chấp nhận trong Giáo Hội. Việc không có bầu không khí phản ứng chống lại các nghiên cứu Kinh thánh hoặc sự giám sát áp bức đối với các học giả Kinh thánh không chỉ là bằng chứng cho thấy sự ủng hộ liên tục của giáo hội đối với phong trào mà còn cho thấy trách nhiệm đã được các học giả Kinh thánh Công Giáo thể hiện trong nửa thế kỷ qua khi sử dụng các phương pháp hiện đại. Nếu nhìn chung, các kết luận mà các học giả Kinh thánh Công Giáo đưa ra không thách thức giáo lý một cách xúc phạm, thì đó là vì bản thân họ đã thấy sự tương tác giữa đức tin và nghiên cứu Kinh thánh tự do làm phong phú cho cả hai bên, thay vì đối kháng.

Niềm hy vọng sâu xa của các soạn giả là NJBC sẽ phục vụ thiên niên kỷ mới, một điều mà JBC không có khả năng làm. Tuy thế, năm 2020, một Bộ Jerome Biblical Commentary mới đã ra đời, tựa là The Jerome Biblical Commentary for the Twenty-First Century với một ban biên tập hoàn toàn mới, không còn các học giả Raymond E. Brown, Joseph A. Fitzmyer và Roland E. Murphy của JBC và NJBC. Thay thế vào đó là John J. Collins, Gina Hens-Piazza, Barbara Reid, O.P. và Donald Senior CP. Tiểu đề của Bộ là “Ấn bản thứ ba hoàn toàn tái duyệt” với lời tựa của chính Đức Giáo Hoàng Phan-xi-cô, một lời tựa không nhắc nhiều tới chính bộ sách cho bằng nói tới sách thánh nói chung, đến hiến chế Dei Verbum của Vatican II, tới tông huấn Verbum Domini của Đức Bê-nê-đic-tô XVI và tông huấn Evangelii Gaudium của chính ngài.

Các nhà biên tập quả quyết đây không phải là việc tái duyệt, mà là một soạn tác “hoàn toàn mới”. Lý do có thể là nền học giả kinh thánh đã mở rộng danh mục các phương pháp thích đáng cho việc giải thích kinh thánh. Hiện nay, sẽ không đủ nếu chỉ lưu ý tới bối cảnh lịch sử nguyên thủy hay ý định được giả thiết của tác giả kinh thánh trong việc giải thích sách thánh. Nền học giả hiện đại ý thức được nhiều hơn năng động tính và bản chất của các bản văn văn học vốn mang một đời sống riêng của chúng vượt quá các hoàn cảnh lịch sử của việc soạn thảo ra chúng. Ý thức mối liên hệ chủ chốt giữa bản văn và người đọc đã dẫn tới việc chú ý nhiều hơn tới tư thế xã hội, chính trị, và văn hóa và các giả thiết mà nhà giải thích mang đến cho việc họ đọc bản văn kinh thánh. Thí dụ, năm 1993, văn kiện “Giải thích Kinh Thánh trong Giáo Hội” của Ủy Ban Kinh Thánh Giáo hoàng, để kỷ niệm 50 năm ngày công bố thông điệp Divino Afflante Spiritu, đã mạnh mẽ chấp thuận phương pháp phê bình lịch sử, rút ra một tương phản sắc nét với điều nó coi là phương thức chính thống cực đoan không thể chấp nhận được, một phương thức phi lịch sử và có tính ý thức hệ. Nhưng bản văn tiếp tục trưng dẫn các phương thức hợp pháp và bổ xung khác vượt quá phương thức phê bình lịch sử như “phân tích tu từ”, “phân tích trình thuật”, “phân tích “ký hiệu học”, “phương thức quy điển” và các phương thức sử dụng các phương pháp xã hội học, văn hóa, nhân học, tâm lý học, duy giải phóng và duy nữ.

Tính đa dạng trong các phương pháp kinh thánh cũng phản ảnh ý thức mạnh mẽ hơn về tính đa dạng khắp Giáo Hội hoàn cầu. Những năm từ Công Đồng đã thấy sự vươn lên của các giáo hội Nam Bán Cầu và ở Bắc Mỹ và Âu Châu, các tiếng nói của nhiều cộng đồng sắc tộc và chủng tộc đa dạng đang lên tiếng và được lắng nghe. Cũng thế, hợp đoàn các học giả kinh thánh Công Giáo cũng ngày một trở nên đa dạng hơn, với nhiều giáo dân, nhiều phụ nữ hơn, và nhiều đại diện hơn cho các tiếng nói quốc tế và thiểu số.

Theo các nhà biên tập, tư cách tác giả đa dạng này và việc sử dụng một loạt các phương pháp khác nhau hết sức rõ ràng trong bộ JBC mới và là động lực chính để tạo ra nó. Trong khi các tác giả trong Bộ NJBC phần lớn là giáo sĩ và tu sĩ, thì gần một nửa tác giả của Bộ mới là các giáo dân nam cũng như nữ. Trong khi ấn bản trước chỉ có 9 phụ nữ cộng tác, Bộ mới có đến 35 phụ nữ cộng tác viên. Cũng có sự gia tăng đáng kể trong hậu cảnh sắc tộc của các cộng tác viên, trong đó, có sự đại diện của một số học giả quốc tế.

Chúng tôi đã dựa vào cả hai Bộ New Jerome Biblical Commentary lẫn Bộ The Jerome Biblical Commentary for the Twenty-First Century để trình bầy một số đóng góp chính trong hai thế kỷ 20 và 21 của các nhà Kinh thánh học Công Giáo vào khoa chú giải Kinh Thánh nói chung. Mục đích giúp độc giả Công Giáo học hỏi Kinh Thánh cách sâu sắc và cập nhật hóa hơn. Chúng tôi nghiêng nặng về Bộ trước, nhất là ấn bản dành cho sinh viên, với phần tham chiếu qua lại giữa các đề tài và nhất là danh mục các tài liệu tham khảo. Bộ sau được khai thác phần lớn về vì tính cập nhật hóa của nó.

Tập tài liệu này có ba phần: phần thứ nhất gồm các dẫn nhập vào các thể loại văn chương Kinh Thánh (Từ đây viết tắt là KT) và vào từng sách của cả Cựu Ước (từ đây viết tắt là CU) lẫn Tân Ước (Từ đây viết tắt là TU); Phần thứ hai gồm các chủ đề lớn đóng vai trò như các dụng cụ cần thiết để hiểu tiến trình nghe, đọc và giải thích KT trong Giáo Hội Công Giáo từ trước đến nay, và phần ba, phần phụ lục gồm một số ưu tư mục vụ trong việc nghe, đọc và giải thích KT trong bối cảnh hiện đại.

Để tiện dụng, xin độc giả lưu ý một số hướng dẫn thực tế: vì chiều dài của Bộ NJBC, việc dùng các chữ viết tắt trở thành cần thiết. Chúng tôi scanned toàn bộ các chữ viết tắt này trong Phần Phụ Lục. Cách viết tắt các tên sách thánh tiếng Việt, chúng tôi theo phương thức của Nhóm Phiên Dịch Các Giờ Kinh Phụng vụ và một bản scanned các tên này cũng có trong Phần Phụ Lục. Về tên phiên âm sang tiếng Việt các nhân vật và nơi chốn trong Kinh Thánh cũng đã được chúng tôi thu thập từ bản dịch Kinh Thánh của Nhóm Phiên Dịch Các Giờ Kinh Phụng Vụ và lập thành hai bản “đối chiếu” Việt-Anh, Anh-Việt in trong cuốn Bách Khoa Kinh Thánh và được chúng tôi scanned lại và bao gồm trong Phần Phụ Lục.

Các tham chiếu chéo thường xuyên đến các bài viết khác của NJBC đã được cung cấp bằng một mũi tên, theo sau là tiêu đề viết tắt của bài viết được tham chiếu. Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc này, tất cả tám mươi ba bài viết của NJBC đã được đánh số và đặt trong ngoặc đơn) và chia thành các phần; và cả số bài viết và số phần đều được đưa ra trong các tài liệu tham khảo. Do đó, Xuất hành 3:29 có nghĩa là tham khảo bài viết 3 của NJBC (về Xuất hành), phần 29. (Không thể nhầm lẫn với các tham chiếu đến các sách, chương và câu trong Kinh thánh, vì sự hiện diện của mũi tên luôn chỉ ra một tham chiếu chéo đến một bài viết của NJBC.)