Edward Pentin của National Catholic Register có bài tường trình nhan đề “Critics Say Hong Kong Cardinal Is Whitewashing China’s Religious Persecution”, nghĩa là “Những nhà phê bình nói rằng Hồng Y Hương Cảng đang che đậy cuộc đàn áp tôn giáo của Trung Quốc”. Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.

Các quan sát viên trích dẫn việc Đức Hồng Y Quân bị buộc phải im lặng, phiên tòa xét xử Jimmy Lai và luật an ninh quốc gia là những bằng chứng mâu thuẫn với lời khẳng định của vị giám mục Hương Cảng.

Đức Hồng Y Stêphanô Châu Thủ Nhân (Chow Sau-yan, 周守仁) của Hương Cảng đang hứng chịu nhiều chỉ trích sau khi ngài được tường trình khẳng định rằng vùng lãnh thổ do Trung Quốc quản lý này không có sự đàn áp tôn giáo, và rằng Bắc Kinh muốn tự do tôn giáo ở Hương Cảng vẫn “nguyên vẹn” - mặc dù có nhiều bằng chứng chứng minh điều ngược lại.

Phát biểu trước các cử tọa vào đầu tuần này tại Giáo phận Parramatta của Úc, trong khuôn khổ một loạt bài nói chuyện do Đức Cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Long chủ trì, Đức Hồng Y đã mời những người có mặt “hãy đến Hương Cảng và tự mình chứng kiến” rằng ở đó không hề có sự đàn áp.

Theo một bài báo trên tờ The Catholic Weekly, là tờ báo của tổng giáo phận Sydney, Đức Hồng Y lập luận rằng “Bắc Kinh muốn duy trì nguyên vẹn quyền tự do tôn giáo ở Hương Cảng, bởi vì Hương Cảng rất quan trọng đối với Trung Quốc”. Ngài cũng cho biết thỏa thuận tạm thời bí mật giữa Bắc Kinh và Tòa Thánh về việc bổ nhiệm giám mục rất phức tạp, và các nhà quan sát không nên áp đặt sự thật vào “mô hình nhị nguyên”.

Trung Quốc có nhiều tiếng nói, và chính phủ nước này rất coi trọng Giáo Hội Công Giáo, cố gắng hiểu Giáo hội, và rất am hiểu về Giáo Hội. Ngài kêu gọi những người có mặt hãy nhìn nhận rằng những người Cộng sản cũng là con người, rằng họ “khao khát tình yêu” và “khao khát sự tôn trọng”, ngay cả khi ngài nói rằng bản thân ngài “không hoàn toàn đồng ý” với ý thức hệ vô thần của họ.

Đức Hồng Y cũng hạ thấp nỗi đau khổ mà người tiền nhiệm thẳng thắn của ngài, Đức Hồng Y Giuse Trần Nhật Quân, đã phải chịu đựng dưới tay chính quyền Hương Cảng. Đức Hồng Y Châu Thủ Nhân cho biết vị Hồng Y, 93 tuổi, người bị kết án năm 2022 vì không ghi danh quỹ hỗ trợ những người biểu tình ủng hộ dân chủ trong một phiên tòa bị nhiều người coi là bất công và mang động cơ chính trị, đã không bị đối xử khắc nghiệt như truyền thông phương Tây vẫn thường ám chỉ. “Không một ngày nào ngài bị bỏ tù, không một ngày nào ngài bị quản thúc tại gia”, Hồng Y Châu Thủ Nhân nói.

Các khẳng định tương phản

Nhưng những bình luận của Hồng Y Châu Thủ Nhân trái ngược với các báo cáo cho rằng các hạn chế đối với Giáo hội và quyền tự do dân sự ở Hương Cảng đang gia tăng, dẫn đến việc hạn chế các hoạt động tôn giáo và quyền tự do ngôn luận.

Theo luật an ninh quốc gia toàn diện được ban hành năm 2020, và các luật khác có hiệu lực từ năm 2025, những hạn chế đáng kể đã được áp đặt lên người dân và các nhóm tôn giáo. Những hạn chế này bao gồm việc buộc các linh mục phải phá vỡ ấn tín xưng tội nếu lời thú tội liên quan đến “tội phản quốc” bị nghi ngờ, với mức án lên tới 14 năm tù giam.

Các linh mục Công Giáo và mục sư Tin lành cũng bị đe dọa truy tố vì giảng những bài giảng “kích động”, và chương trình giảng dạy của các trường tôn giáo đã bị thay đổi - với sự hợp tác của Giáo phận Hương Cảng - để đạt được mục tiêu Hán hóa tôn giáo, đưa các giá trị xã hội chủ nghĩa vào giáo lý của Giáo hội và làm giảm vai trò của Đức Giáo Hoàng.

Trong khi đó, kể từ năm 2020, chính quyền Hương Cảng đã bắt giữ và truy tố hàng chục người biểu tình ủng hộ dân chủ, bao gồm cả ông trùm truyền thông Công Giáo Jimmy Lai. Bị cáo buộc âm mưu cấu kết với các thế lực nước ngoài và xuất bản tài liệu kích động nổi loạn, ông Lai đã bị giam giữ từ năm 2020 và trải qua phiên tòa kéo dài 156 ngày từ năm 2023 đến năm 2025. Ông đã không nhận tội và dự kiến phán quyết về vụ án của ông sẽ sớm được đưa ra.

Những hạn chế này cùng các hạn chế khác đã được thực hiện theo luật an ninh quốc gia có hiệu lực từ năm 2020, khiến các tổ chức như Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ, gọi tắt là USCIRF lên tiếng bày tỏ lo ngại về tự do tôn giáo ở Hương Cảng.

Những người ủng hộ tự do tôn giáo cũng cho rằng mặc dù Đức Hồng Y Giuse Trần Nhật Quân không bị cầm tù, nhưng thực tế đã bị Đảng Cộng sản Trung Quốc và luật an ninh quốc gia bịt miệng, và do đó không thể chỉ trích chính phủ. Hộ chiếu của ngài cũng vẫn bị tịch thu.

“Rõ ràng là Hồng Y Nhân hiện đang rất táo bạo”, một nguồn tin từ Giáo hội Hương Cảng nói với tờ Register. “Ngài biết rằng Đức Hồng Y Quân không có tư cách để lên tiếng, nên ngài mới lên tiếng theo cách này.”

Khẳng định 'đáng buồn cười'

Với những ví dụ về sự đàn áp này, Steven Mosher, chủ tịch Viện nghiên cứu dân số, cho biết lời khẳng định của Hồng Y Nhân rằng Trung Quốc muốn giữ nguyên quyền tự do tôn giáo ở Hương Cảng vì lãnh thổ này rất quan trọng đối với họ là “nực cười”.

Là một nhà Hán học có nhiều kinh nghiệm về Trung Quốc Cộng sản, Mosher cho biết tuyên bố của Đức Hồng Y khiến ông nhớ lại những người bạn ở Hương Cảng từng nói với ông 30 năm trước rằng lãnh thổ này rất quan trọng đối với Trung Quốc, Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ tôn trọng Hiệp định Trung-Anh và không can thiệp vào Hương Cảng trong nửa thế kỷ. “Đảng Cộng sản Trung Quốc đã xé bỏ thỏa thuận đó một thập niên trước, nói rằng nó chỉ mang tính lịch sử”, Mosher nói với tờ Register. “Những người bạn đầy hy vọng của tôi đã sai khi đó, và Đức Hồng Y bây giờ cũng sai.”

Ông cho biết: “Những bức tường đang khép Giáo hội ở Hương Cảng lại một cách chậm chạp hơn so với ở Trung Quốc, nhưng dù sao thì chúng cũng đang khép lại”.

Nina Shea, thành viên cao cấp và giám đốc Trung tâm Tự do Tôn giáo tại Viện Hudson, cho biết, giống như Đức Hồng Y Quân, Hồng Y Nhân cũng không được tự do chỉ trích Đảng Cộng sản Trung Quốc, “vì vậy, mọi điều ngài nói về chính sách và hành động của đảng đều phải được xem xét một cách thận trọng.”

Chỉ ra rằng cả Đức Hồng Y Quân lẫn bất kỳ ai khác đều không dám lên tiếng về cuộc đàn áp nhắm vào Jimmy Lai, Shea nói rằng họ cũng không thể phản đối cuộc đàn áp đang diễn ra đối với các giám mục và linh mục ở Trung Quốc đại lục. Shea lưu ý rằng “Cơ quan truyền thông Bắc Kinh tại Hương Cảng đã đe dọa đóng cửa các trường Công Giáo ở Hương Cảng nếu Đức Hồng Y Quân và các lãnh đạo Giáo hội khác không tuân theo mệnh lệnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Họ thực sự là con tin của những lời đe dọa này.”

Viết trên tờ Catholic World Report ngày 25 tháng 9, George Weigel đã chỉ trích Đức Hồng Y Nhân vì đã không hành động trước tình trạng đàn áp người Công Giáo ở Hương Cảng. Theo lời một thành viên cao cấp tại Trung tâm Đạo đức và Chính sách Công, khác với Đức Hồng Y Quân, Đức Hồng Y Nhân “hầu như không làm gì để ủng hộ tù nhân chính trị nổi tiếng nhất của Công Giáo thế kỷ 21 hay liên lạc với gia đình Jimmy Lai”. Do đó, ông tự hỏi Thánh Augustinô thành Hippo, người nổi tiếng với lời cảnh báo về những mục tử vô trách nhiệm trong bài giảng “Về các Mục tử”, sẽ nghĩ gì về những lời lẽ và sự thiếu hành động của Đức Hồng Y Nhân.

Shea cho biết thực tế là những người Công Giáo nổi tiếng này không thể lên tiếng cho những người đang chịu sự đàn áp và bức hại tôn giáo “khiến Đức Giáo Hoàng càng phải lên tiếng cho họ”. Bà cũng cho biết Đức Giáo Hoàng Lêô nên “kiên quyết phản đối” những yêu sách của Giáo Hội Yêu Nước do nhà nước Trung Quốc điều hành - vốn đã chính thức được sáp nhập vào Ban Công tác Mặt trận Thống nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc, là bộ máy tuyên truyền và gây ảnh hưởng chính của Đảng Cộng sản Trung Quốc - “để Giáo hội Hương Cảng hợp tác với họ trong việc diễn giải lại Kinh thánh”.

Source:National Catholic Register