Jonathan Liedl, biên tập viên kỳ cựu của tờ National Catholic Register có bài nhận định nhan đề “A Papal Intervention and a Canceled Award: What (If Anything) Did Pope Leo XIV’s Comments Have to Do with Sen. Durbin’s Decision?”, nghĩa là “Sự can thiệp của Giáo hoàng và một giải thưởng bị hủy bỏ: Những bình luận của Đức Giáo Hoàng Lêô XIV có liên quan gì (nếu có) đến quyết định của Thượng nghị sĩ Durbin không?”.
Nguyên bản tiếng Anh có thể xem tại đây. Dưới đây là bản dịch toàn văn sang Việt Ngữ.
Năm giờ hỗn loạn vào thứ Ba bắt đầu vào khoảng 2 giờ chiều theo giờ miền Đông, khi một nhà báo Vatican của EWTN yêu cầu Đức Giáo Hoàng Lêô XIV cho biết ý kiến về cuộc tranh cãi đang diễn ra liên quan đến kế hoạch của Hồng Y Blase Cupich trao “giải thưởng thành tựu trọn đời” cho Thượng nghị sĩ Richard Joseph Durbin thường được gọi là Dick Durbin, một người Công Giáo đã chịu phép rửa tội và từ lâu đã ủng hộ và bỏ phiếu cho việc hợp pháp hóa phá thai.
Quay lại Hoa Kỳ, cuộc tranh cãi đã chiếm lĩnh các tít báo trong gần hai tuần. Ít nhất 10 Giám Mục, trong đó có 8 giám mục giáo phận đương nhiệm đã công khai yêu cầu Hồng Y Cupich hủy bỏ giải thưởng vì lo ngại nó sẽ làm ảnh hưởng đến chứng tá ủng hộ sự sống của Giáo hội. Đó là một điều hiếm thấy ở một nhóm các vị trong hàng giáo phẩm thường giữ kín những bất đồng quan điểm.
Hơn nữa, câu chuyện này còn được các phương tiện truyền thông Công Giáo trên khắp giáo hội hoàn vũ đưa tin rầm rộ. Thậm chí, nó còn được các phương tiện truyền thông thế tục, bao gồm cả The Associated Press, đăng tải.
Phản ứng của Đức Giáo Hoàng
Câu hỏi của EWTN Vatican là câu hỏi cuối cùng trong số nhiều câu hỏi mà các thành viên của giới truyền thông đặt ra cho Đức Giáo Hoàng Lêô trong những cuộc trò chuyện thường kỳ hàng tuần giữa Đức Giáo Hoàng và báo chí khi ngài rời Castel Gandolfo, nơi ngài thường dành thời gian vào các ngày thứ Ba.
“Con muốn hỏi về một điều đang gây chia rẽ ở Hoa Kỳ hiện nay, liên quan đến việc Đức Hồng Y Cupich trao giải thưởng cho Thượng nghị sĩ Durbin,” phóng viên Valentina Di Donato hỏi. “Một số người đang gặp khó khăn trong việc hiểu điều này vì ông Thượng nghị sĩ ủng hộ việc hợp pháp hóa phá thai. Làm thế nào để giúp những người có đức tin hiện nay hiểu được điều đó, cảm nhận về điều đó, và Đức Thánh Cha cảm thấy thế nào về điều đó?”
Trong phản hồi của mình, Đức Giáo Hoàng Lêô XIV bắt đầu bằng cách lưu ý rằng ngài “không thực sự quen thuộc với trường hợp cụ thể này” trước khi nói thêm rằng “điều quan trọng là phải xem xét công việc tổng thể mà một thượng nghị sĩ đã làm trong suốt 40 năm phục vụ tại Thượng viện Hoa Kỳ, nếu tôi không nhầm”.
“Tôi hiểu những khó khăn và căng thẳng,” Đức Giáo Hoàng Lêô XIV nói. “Nhưng tôi nghĩ, như chính tôi đã từng nói, điều quan trọng là phải xem xét nhiều vấn đề liên quan đến giáo huấn của Giáo hội.”
Đức Giáo Hoàng nói tiếp: “Một người nói 'Tôi phản đối phá thai' nhưng lại ủng hộ án tử hình thì không thực sự ủng hộ sự sống,” Đức Giáo Hoàng giải thích. “Một người nói 'Tôi phản đối phá thai nhưng lại đồng tình với cách đối xử vô nhân đạo với người nhập cư ở Hoa Kỳ', tôi không biết liệu điều đó có phải là ủng hộ sự sống hay không.”
“Vì vậy, đây là những vấn đề rất phức tạp, và tôi không biết liệu có ai nắm rõ tất cả sự thật về chúng hay không, nhưng trước hết, tôi muốn yêu cầu họ phải tôn trọng lẫn nhau và chúng ta cùng nhau tìm kiếm, với tư cách là con người, và trong trường hợp đó là công dân Hoa Kỳ và công dân của tiểu bang Illinois, cũng như người Công Giáo, để nói rằng chúng ta cần phải gần gũi với tất cả những vấn đề đạo đức này. Và tìm ra con đường phía trước với tư cách là một Giáo hội. Giáo huấn của Giáo hội về từng vấn đề này rất rõ ràng.”
Phản ứng của Đức Giáo Hoàng Lêô đã gây ra những phản ứng mạnh mẽ ngay tại Hoa Kỳ. Một số người cho rằng bằng cách nhấn mạnh sự cần thiết phải xem xét mọi khía cạnh của giáo huấn xã hội của Giáo hội, Đức Giáo Hoàng Lêô rõ ràng đang đặt ra câu hỏi về tính logic của việc tôn vinh một thượng nghị sĩ ủng hộ phá thai.
“Vấn đề là liệu Durbin có ủng hộ sự sống hay không,” Phil Lawler viết trên tờ Catholic Culture. “Theo chính lời tuyên bố của Đức Giáo Hoàng, ông ấy không ủng hộ. … Vì vậy, Durbin không nên được một tổ chức Công Giáo vinh danh. Vụ việc đã khép lại.”
Nhưng những người khác lại cho rằng bằng cách chuyển trọng tâm sang những người tự nhận là ủng hộ quyền được sống nhưng không tuân theo giáo huấn của Giáo hội về vấn đề nhập cư hoặc án tử hình, Đức Giáo Hoàng đang tạo ra một cái cớ để trao giải thưởng.
Ví dụ, một tiêu đề từ Politico có nội dung: “Đức Giáo Hoàng Lêô bảo vệ việc Giáo hội tôn vinh Durbin.”
Nhưng chỉ vài giờ sau khi những bình luận của Đức Giáo Hoàng được đưa lên mạng, cuộc tranh luận về ý nghĩa lời nói của ngài đã bị chuyển hướng. Bởi vì vào khoảng 7 giờ tối giờ Miền Đông Hoa Kỳ, Đức Hồng Y Cupich tuyên bố rằng Durbin “đã quyết định không nhận” giải thưởng. “Mặc dù tôi rất buồn trước tin tức này, nhưng tôi tôn trọng quyết định của ông ấy”, Đức Hồng Y Cupich cho biết trong một tuyên bố dài hai trang, đồng thời nói thêm rằng giải thưởng này nhằm ghi nhận “những đóng góp đặc biệt của đảng viên Dân chủ Illinois cho cải cách nhập cư và sự ủng hộ kiên định của ông ấy đối với người nhập cư”. Đức Hồng Y Cupich cũng than thở rằng không đảng phái chính trị lớn nào ở Hoa Kỳ chấp nhận toàn bộ giáo huấn xã hội của Giáo hội, và nói thêm rằng hoạt động tiếp cận của ngài là một nỗ lực nhằm khuyến khích Durbin “mở rộng công việc tốt đẹp của ông sang các lĩnh vực và vấn đề khác”.
Cuộc tranh cãi ngay lập tức dường như đã kết thúc. Nhưng sau đó, mọi người vẫn tự hỏi liệu những bình luận của Đức Giáo Hoàng Lêô và thông báo sau đó về quyết định của Durbin có liên quan gì đến nhau hay không.
Phải chăng Đức Giáo Hoàng Lêô XIV đã yêu cầu chặn đứng phần thưởng của Hồng Y Cupich dành cho Thượng nghị sĩ Durbin? Hay việc vị thượng nghị sĩ từ chối giải thưởng chỉ vài giờ sau khi Đức Giáo Hoàng đưa ra bình luận chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên?
Mặc dù những suy đoán đang lan tràn trên các nền tảng mạng xã hội như X, những câu hỏi này và các câu hỏi liên quan khác vẫn chưa có lời giải đáp. Tuy nhiên, những sự thật liên quan khác đã xuất hiện, bổ sung thêm một số bối cảnh quan trọng.
Vào cuối tuần trước, nhiều nguồn tin đã nói với tờ Register rằng “con đường thoát” duy nhất có thể khiến Hồng Y Cupich không trao giải thưởng là Durbin sẽ từ chối, vì vị Hồng Y Chicago này đã quyết tâm trao giải thưởng bất chấp những lời chỉ trích.
Hơn nữa, tờ The Pillar đưa tin đêm qua rằng Hội đồng Giám mục Công Giáo Hoa Kỳ đang chuẩn bị đưa ra tuyên bố về vụ Durbin-Cupich, sau khi một số giám mục đã viết thư cho hội đồng yêu cầu giải quyết tranh cãi này. Bài báo cho biết Đức Hồng Y Christoph Pierre, Sứ thần Tòa thánh, đã được thông báo về diễn biến này. Trích dẫn một số giám mục giấu tên, tờ The Pillar cũng cho rằng Đức Hồng Y Cupich có thể đã hủy bỏ giải thưởng để tránh bị Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ, gọi tắt là USCCB coi là chống đối, hoặc vì vị Sứ thần Tòa Thánh đã thúc giục ngài phải làm như vậy.
Nhưng trong khi cuộc tranh cãi về giải thưởng Durbin có thể đã kết thúc, thì điều vẫn còn đó là sự bất đồng sâu sắc giữa một số giám mục Hoa Kỳ về vấn đề ưu tiên mà phá thai nên hoặc không nên có trong hoạt động ủng hộ của các ngài.
Vào tháng 11 năm 2023, USCCB đã bỏ phiếu tái khẳng định rằng việc chống phá thai là “ưu tiên hàng đầu” của các ngài, xét đến phạm vi của nó và thực tế là nó nhắm vào những thành viên dễ bị tổn thương nhất của gia đình nhân loại.
Nhưng một số ít giám mục, bao gồm cả Hồng Y Cupich, từ lâu đã ủng hộ việc loại bỏ ngôn ngữ “ưu tiên hàng đầu”, lập luận rằng trong một xã hội phân cực, điều này làm suy yếu việc ủng hộ các vấn đề khác như nhập cư hoặc chăm sóc tạo vật.
Sự chia rẽ giữa các giám mục này có thể sẽ diễn ra vào tháng tới tại cuộc họp của USCCB tại Baltimore.
Tương tự như vậy, các câu hỏi về những ưu tiên của Đức Giáo Hoàng Lêô liên quan đến Giáo hội và xã hội tại Hoa Kỳ cũng sẽ được đặt ra, đặc biệt khi xét đến việc các giám mục chuẩn bị bầu một chủ tịch hội đồng mới cho nhiệm kỳ ba năm.
Như Đức Giáo Hoàng Lêô đã nói trong một cuộc phỏng vấn ngày 14 tháng 9, ngài muốn tác động đến chính trị và xã hội Hoa Kỳ bằng cách “chủ yếu hợp tác với các giám mục”, trái ngược với đường lối trực tiếp hơn mà Đức Giáo Hoàng Phanxicô thường áp dụng với những nhân vật như Tổng thống Trump. Để làm được điều này, cần có mối quan hệ song phương tốt đẹp giữa Đức Giáo Hoàng và Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ. Mối quan hệ đó sẽ được định hình rõ nét tại cuộc họp sắp tới của USCCB, vốn sẽ bị ảnh hưởng bởi cuộc tranh chấp mà người Công Giáo Hoa Kỳ vừa chứng kiến giữa các giám mục của họ.
Source:National Catholic Register