John L. Allen Jr., chủ bút Crux, ngày 21 tháng 9, 2025, nhận định về Đức Leo XIV:

Trong bộ phim kinh điển năm 1996 "Jerry Maguire", ngay từ đầu, người hùng của chúng ta, một người đại diện rất thành công cho các vận động viên, đã trải qua một cuộc khủng hoảng lương tâm. Trong sự giác ngộ, anh nhận ra rằng công việc kinh doanh của mình đã bị chi phối quá nhiều bởi tiền bạc và doanh số, đánh mất sự quan tâm bản thân dành cho khách hàng, vốn được cho là trọng tâm của công việc.

Anh thức trắng đêm để soạn thảo một tài liệu – anh gọi một cách rõ ràng là "tuyên bố sứ mệnh" – mà anh đặt tên là "Những điều chúng ta suy nghĩ và không nói".

Đương nhiên, ngay khi tài liệu được lưu hành, người đại diện bị sa thải, và phần còn lại của bộ phim nói về cuộc đấu tranh của anh để sống đúng với những lý tưởng mà anh theo đuổi.

Tuy nhiên, tiêu đề của tuyên bố sứ mệnh đó có phạm vi ứng dụng rộng hơn nhiều so với việc chỉ quan tâm tới quản lý thể thao. Trong hầu hết mọi lĩnh vực của cuộc sống, trong bất cứ ngành nghề hay nghề nghiệp hay sở thích, có những chủ đề bị coi là cấm kỵ khi thảo luận công khai – không phải vì chúng sai trái hay xúc phạm, mà vì tính chính trị của một tình huống nhất định khiến chúng trở thành điều cấm kỵ.

Việc nói ra những điều đó – những điều chúng ta nghĩ nhưng không nói – do đó đòi hỏi một chút can đảm, tự tin, hoặc bình tĩnh trước những phản ứng tiêu cực có thể xảy ra, và có lẽ là cả ba.

Tất cả những điều này đưa chúng ta đến cuộc phỏng vấn dài gần đây mà Đức Giáo Hoàng Leo XIV đã dành cho Elise Ann Allen của Crux, được đăng tải thành nhiều kỳ trên trang Crux và là một phần trong cuốn tiểu sử mới của bà về Đức Giáo Hoàng, León XIV: ciudadano del mundo, misionero del siglo XXI, hay “Leo XIV: Công dân của Thế giới, Nhà truyền giáo của Thế kỷ XXI”, được Penguin Peru xuất bản bằng tiếng Tây Ban Nha và sẽ sớm ra mắt bằng các ngôn ngữ khác.

Trong số rất nhiều yếu tố hấp dẫn là những bình luận của Đức Giáo Hoàng về cuộc khủng hoảng lạm dụng tình dục, điều này sẽ gây ấn tượng với bất cứ ai lắng nghe những lời lẽ công khai thông thường về chủ đề này như một sự khác biệt.

Đến nay, các nhà lãnh đạo giáo hội đã biết một vài sự thật phũ phàng về việc bàn luận về các vụ tai tiếng. Ví dụ, không ai muốn nghe họ bào chữa hay đổ lỗi, và nếu họ có vẻ đang làm vậy, dư luận sẽ đổ dồn về phía họ như một tấn gạch đá. Tương tự, nếu một lãnh đạo giáo hội tỏ ra vô cảm trước nỗi đau khổ của các nạn nhân, phản ứng dữ dội sẽ diễn ra nhanh chóng và nghiêm trọng.

Do đó, các viên chức giáo hội đã xây dựng một kịch bản cơ sở để thảo luận về các vụ tai tiếng trước công chúng: Bắt đầu bằng sự quan tâm đến các nạn nhân, thừa nhận những thất bại của giáo hội, đề cập đến quá trình cải cách đang diễn ra mà không khẳng định vấn đề đã được giải quyết, và tránh bất cứ điều gì có thể bị hiểu là phủ nhận hoặc giảm nhẹ thực tại những đau khổ đã gây ra.

Mặc dù tất cả những điều đó hoàn toàn đúng đắn, nhưng điều đó thường có nghĩa là có một vài điều mà nhiều người Công Giáo có thể cảm thấy về cuộc khủng hoảng mà không được lớn tiếng nói ra.

Tức là, những điều này cho đến bây giờ mới được nói ra.

Trong cuộc phỏng vấn với Elise, Đức Leo XIV đã nói tất cả những điều đúng đắn về cuộc khủng hoảng lạm dụng, kêu gọi "sự nhạy cảm và lòng trắc ẩn chân thành, sâu sắc" đối với các nạn nhân, đồng thời bày tỏ sự thất vọng về sự chậm trễ trong quá trình điều tra và truy tố các vụ lạm dụng, và nhấn mạnh rằng nạn nhân phải được "đồng hành" bởi các mục tử và các nhà lãnh đạo giáo hội khác.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý là đó không phải là tất cả những gì ngài nói. Ngài bổ sung thêm hai điểm khác, mà thẳng thắn mà nói, nhiều người Công Giáo có lẽ đã từng nghĩ đến vào lúc này hay lúc khác, nhưng hầu hết chúng ta đã quá e ngại, không muốn nói ra.

Đầu tiên, Đức Giáo Hoàng nói rằng ngoài việc bảo vệ quyền của nạn nhân, Giáo hội cũng phải bảo vệ quyền được xét xử công bằng của các linh mục và các bên bị cáo buộc khác, bởi vì mặc dù phần lớn các báo cáo về lạm dụng hóa ra là có căn cứ, nhưng vẫn có những trường hợp cáo buộc sai sự thật.

Ngài nói: "Mọi người đang bắt đầu lên tiếng ngày càng nhiều: Những người bị cáo buộc cũng có quyền, và nhiều người tin rằng những quyền đó đã không được tôn trọng. Đã có những trường hợp được chứng minh là bị cáo buộc sai sự thật. Đã có những linh mục bị hủy hoại cuộc đời."

Ngài nói rằng sự thật này có những hậu quả quan trọng đối với việc thực thi công lý.

Ngài nói: "Việc nạn nhân đứng ra tố cáo, và cáo buộc được cho là chính xác, không làm mất đi giả định về ‘’Sự vô tội’. Các linh mục cũng cần được bảo vệ, hoặc người bị cáo buộc phải được bảo vệ, quyền của họ phải được tôn trọng.”

Bất cứ ai quan tâm đến diễn biến của cuộc khủng hoảng lạm dụng đều phải biết rằng có hai điều đúng: Mọi cáo buộc lạm dụng đều phải được xem xét nghiêm túc, nhưng những cáo buộc sai trái vẫn có thể xảy ra.

Trường hợp tiêu biểu là cố Hồng Y George Pell, người đã phải ngồi tù hơn 400 ngày tại Úc vì những cáo buộc lạm dụng tình dục rõ ràng là vô lý trước khi được Tòa án Tối cao nước này tuyên bố trắng án. Ở các bình diện thấp hơn và theo cách ít gây chú ý hơn, các linh mục khác đã phải đối diện với cùng một công lý của Tòa án Sao (Star Cahmber [*]), từ các tòa án tôn giáo hoặc tòa án dân sự.

Tất cả chúng ta đều biết điều này là đúng, nhưng thật khó để nói ra vì nó có thể mang tính chất bảo vệ các linh mục bằng cách gây tổn hại cho các nạn nhân.

Thứ hai, Đức Leo XIV nói rằng mặc dù việc phục hồi sau cuộc khủng hoảng lạm dụng là vô cùng quan trọng, nhưng Giáo hội không thể quên đi phần còn lại của sứ mệnh của mình.

Đức Giáo Hoàng nói: “Chúng ta không thể bắt toàn thể Giáo hội chỉ tập trung vào vấn đề này, bởi vì đó sẽ không phải là phản ứng đích thực đối với những gì thế giới đang tìm kiếm về nhu cầu sứ mệnh của Giáo hội”.

Đó cũng là điều mà nhiều người Công Giáo có lẽ đã từng nghĩ đến nhưng đã học cách im lặng, vì sợ rằng điều này sẽ làm giảm tầm quan trọng của cải cách.

Cuối cùng, có lẽ sự thẳng thắn của Đức Giáo Hoàng, một phần, phản ánh thời đại. Chúng ta đã sống với những vụ ttai tiếng lạm dụng tình dục đủ lâu rồi, đến mức có lẽ đã đến lúc cần có một thước đo trưởng thành trong diễn ngôn công khai, khi một số điều có thể được nói ra mà không tự động bị cáo buộc phủ nhận hay che đậy.

Tuy nhiên, rất có thể những bình luận của Đức Leo cũng nói lên điều gì đó về con người ngài. Dường như đây là một vị giáo hoàng sẵn sàng mô tả thực tại theo cách ngài nhìn nó, dù điều đó có vẻ bất tiện hay không chính xác về mặt chính trị... có lẽ ngài tin rằng cuối cùng, sự thật chính là chiến lược quan hệ nhân sự tốt nhất của nó.
__________________________________________

[*] Tòa Án Sao (Star Chamber) là một tòa án của nước Anh, được thiết lập để bảo đảm việc chấp pháp một cách công bằng đối với những người nổi tiếng trong xã hội và chính trị đủ quyền thế để những tòa thông thường do dư không dám kết án. Nó là một loại tòa kháng án.